နိုင္ငံေရးပါတီ
နိုင္ငံေရးပါတီ တစ္ခု ဆိုသည္မွာ နိုင္ငံေရးအဖြဲ ့အစည္းတစ္ခု ျဖစ္ျပီး ေယဘုယ်အားျဖင့္ ထိုပါတီတို့ပိုင္ အမတ္ေလာင္းမ်ားကို အဆိုျပဳ တင္သြင္းျပီး နိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ ရံုး၊ဌာနမ်ားတြင္ ေနရာရယူရန္ ႀကိဳးပမ္း၍ အစိုးရ၏နိုင္ငံေရးလုပ္ငန္းစဉ္မ်ားကို လွြမ္းမိုးရန္ ႀကိဳးစားေနၾက သူမ်ားျဖစ္သည္။ ပါတီမ်ားသည္ မဲဆနၵရယူရန္စည္းရံုးလံႈ့ေဆာ္ေဟာေျပာမႈမ်ားျပဳလုပ္ျခင္း၊ မိမိအပိုင္ေဒသကို ေက်ာ္၍ပညာေရးဆိုင္ရာ အေထာက္အကူေပးျခင္း၊ သို့မဟုတ္ ကန့္ကြက္ဆနၵျပျခင္းမ်ားတြင္ ပါဝင္သည္။ ယင္းတို့သည္အကြဲကြဲ အျပားျပားရွိေသာ ဦးတည္ခ်က္၊စိတ္ဝင္စားမႈမ်ားအၾကားတြင္ ယာယီညြန့္ေပါင္းအဖြဲ့ ဖြဲ႕စည္းျပီး၊ ရည္ ရြယ္ရာ ပန္းတိုင္ကိုယ္စီတို့အတြက္ ရွိျပီးသား သေဘာတရားမ်ား သို့မဟုတ္ ေၾကျငာထားေသာ မူဝါဒလမ္းစဉ္ မ်ားအတြက္ အေထာက္အပံ့ ျပဳသည့္ လမ္းညွြန္မ်ားကို ေထာက္ခံမႈျပုၾကသည္။
ဆႏၵမဲေပးစနစ္မ်ား
ပါတီနိုင္ငံေရးစနစ္၏ ပံုစံကို သတ္မွတ္ရာတြင္ မဲေပးေရြးေကာက္သည့္စနစ္ ပံုစံသည္ အဓိကက်ေသာ အခ်က္တစ္ခုျဖစ္သည္။က်န္ျပိဳင္ဖက္အားလံုးရေသာမဲအေရအတြက္ထက္ျဖစ္ေစ၊ စုစုေပါင္းမဲအေရ အ တြက္၏ ထက္ဝက္ထက္ျဖစ္ေစ ပိုေသာမဲအေရအ တြက္မရေသာ္လည္းမဲအမ်ားဆံုးရသူ အျဖစ္ျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲ၌အနိုင္ရျခင္း မဲေပးေထာက္ခံသည့္စနစ္ ကို အသံုးျပဳေသာ နိုင္ငံမ်ားတြင္ နွစ္ပါတီ စနစ္ျဖစ္တည္ေပၚေပါက္လာနိုင္ေျခ ပိုမ်ားသည္။ ဥေရာပတစ္ခြင္ရွိ မဲအေရအတြက္ နွင့္ အခ်ဳိးက် အမတ္ေနရာရေသာ ေရြးေကာက္မႈစနစ္ ကိုသံုးသည့္ နိုင္ငံမ်ားတြင္ သို့မဟုတ္ ဩစေၾတးလ် သို့ မဟုတ္ အိုင္ယာလန္ တို့ကဲ့သို့ အမ်ားအျပား ဦးစားေပးမဲထည့္သည့္စနစ္ တို့တြင္ အမ်ားျပည္သူ့ ဆိုင္ရာ ရံုး၊ဌာန မ်ားတြင္ သံုးပါတီ သို့မဟုတ္ သံုးပါတီထက္ပို၍ ေရြးခ်ယ္ခံရေလ့ရွိသည္။
တစ္ဖက္သတ္က်ေသာပံုစံ
တစ္ဖက္သတ္က်ေသာပံုစံမွာ ပါတီအေရအတြက္ နွင့္ ယင္းပါတီတစ္ခုစီ၏ လႊမ္းမိုး နိုင္မႈတို့ေပၚတြင္ မူတည္၍ အစိုးရတစ္ခုမွ တစ္ခုတြင္ ကြဲျပားသည္။
တစ္ဖက္သတ္မက်ျခင္း
တစ္ဖက္သတ္က်ျခင္းမရွိေသာစနစ္ တြင္ တရားဝင္နိုင္ငံေရးပါတီမ်ား ပါဝင္ျခင္းမရွိ၊ ထို့ေၾကာင့္ ဥပေဒအရ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ားအားကန့္သတ္ျခင္း ကို တစ္ခါတစ္ရံ ေရာင္ျပန္ဟပ္သကဲ့သို့ရွိသည္။ ထိုသို့ေသာ တစ္ဖက္သတ္က်ျခင္းမရွိေသာ ေရြးေကာက္ပြဲတို့တြင္အမတ္ေလာင္းတစ္ဦးစီသည္ သူ သို့မဟုတ္ သူမ၏ကိုယ္ပိုင္ အရည္အခ်င္းျဖင့္ ဆက္ခံရမည့္ ရံုး၊ ဌာန တို့အတြက္ ေရြးခ်ယ္ခံခြင့္ ရွိသည္။
ထိုစနစ္၏ ဥပေဒျပဳမႈမ်ားတြင္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ သမားရိုးက်ပါတီမ်ားေပါင္းစည္းမႈသည္ ဥပေဒ တြင္း၌ မပါဝင္ေပ။ ေဂ်ာ့ဝါရွင္တန္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနွင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ဥပေဒျပုလွြတ္ေတာ္ ၏ ေရွးဦး ပထမ အခန္းက႑ဍမ်ားသည္ ထိုစနစ္ကိုက်င့္သံုးသည္။ ဝါရွင္တန္သည္ သူ၏နႈတ္ဆက္ မိန့္ခြန္း တြင္ နိုင္ငံေရး ပါတီမ်ားအားလည္း သတိေပးျခင္းျပဳခဲ့သည္။
အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုတြင္ Nebraska (နီဘရပ္(စ္)ကာ)၏ အထက္လွြတ္ေတာ္ ဥပေဒ ျပဳျခင္းသည္ တစ္ဖက္သတ္က်ျခင္း မရွိပါ။ ကေနဒါ တြင္ အေနာက္ေျမာက္ေဒသ နွင့္ Nunavut (နူရာဗာတ္) တို့တြင္ ပိုင္ နက္ဆိုင္ရာ ဥပေဒျပုျခင္းမ်ားသည္ တစ္ဖက္သတ္က်ျခင္း မရွိပါ။ နယူးဇီလန္ ရွိTokelau (တိုကီလ်ူ) တြင္ တစ္ဖက္သတ္က်ျခင္းမရွိေသာ ပါလီမန္တစ္ခု ရွိသည္။ ျမိဳ႕ေတာ္မ်ားနွင့္ ေဒသနၱရ အစိုးရမ်ား[vague] သည္လည္း တစ္ဖက္သတ္က်ျခင္း မရွိပါ။ ထိုတစ္ဖက္သတ္က်ျခင္းမရွိေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားနွင့္ အုပ္ခ်ုပ္မႈပံုစံတို့ကို ျပည္နယ္ ျပဌာန္းခ်က္တို့ ျပင္ပတြင္ ပိုမိုေတြ့ရသည္။တရားဥပေဒအရ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ားအား တားျမစ္ျခင္းမ်ား မရွိလွ်င္ ပါတီ မပါဝင္သည့္ တစ္ဖက္သတ္က်ျခင္း မရွိေသာစနစ္မ်ားအတြင္းမွ အုပ္စုကြဲမ်ားသည္ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ား အျဖစ္သို့ ေျပာင္းလဲ သြားၾကေလ့ရွိသည္။
တစ္ပါတီ လွြမ္းမိုးမႈ
တစ္ပါတီစနစ္မ်ား တြင္ အာဏာထိေရာက္စြာ သံုးစြဲခြင့္ကို နိုင္ငံေရးပါတီတစ္ခုတည္းကို ဥပေဒအရ ခြင့္ျပဳထားသည္။ ပါတီငယ္မ်ားကို တစ္ခါတစ္ရံ ခြင့္ျပဳထားေသာ္လည္း ယင္းတို့မွာ လႊမ္းမိုးထားေသာ ပါတီ၏ ေခါင္းေဆာငမႈကို လိုက္နာလက္ခံရန္ ဥပေဒျပဳထားသည္။
တစ္ခါတစ္ရံ ယင္းပါတီအတြင္းရွိ ရာထူးရာခံမ်ားမွာ စင္စစ္တြင္ အစိုးရအတြင္းရွိ ရာထူးရာခံမ်ား ထက္ပင္ ပိုအေရးႀကီးေသာ ရာထူးမ်ားျဖစ္ေသာ္လည္း ထိုပါတီသည္ အုပ္ခ်ဳပ္သူအစိုးရ အျဖစ္ အျမဲတစ္ထပ္ တည္းမက်နိုင္ေပ။ တရုတ္ျပည္ အား ဥပမာျပနိုင္သည္။ အျခားအေနနွင့္၁၉၃၄ နွင့္ ၁၉၄၅ အတြင္းရွိ ဂ်ာမန္နာဇီ တို့ကဲ့ သို့ေသာ ဖက္ဆစ္ နိုင္ငံမ်ားလည္း ရွိသည္။ သို့ျဖစ္ရာ တစ္ပါတီစနစ္သည္ အမ်ားအားျဖင့္ အာဏာရွင္စနစ္ ၊ ဖိနွိပ္ညွင္းပန္းမႈ တို့နွင့္သာ ညီေပသည္။
တစ္ပါတီလႊမ္းမိုးမႈစနစ္ တြင္ အတိုက္အခံပါတီမ်ားအားခြင့္ျပဳထားျပီး အခိုင္အမာတည္ေဆာက္ထားေသာ ဒီမိုကရက္တစ္ အစဉ္အလာ မ်ဳိးပင္ ရွိတတ္သည္။ သို့ေသာ္လည္း အျခားပါတီမ်ားအေနနွင့္ အာဏာရရွိနိုင္သည့္ အခြင့္အလမ္း အစစ္အမွန္ မရွိပါဟုသတ္မွတ္ထား သည္။ တစ္ခါတစ္ရံ နိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရး နွင့္ စီးပြားေရး အေျခအေနမ်ား နွင့္ လူထုထင္ျမင္ခ်က္ တို့ သည္ အျခားပါတီမ်ား၏ က်ဆံုးျခင္း အတြက္ အေၾကာင္းရင္းမ်ား ျဖစ္သည္။ တစ္ခါတစ္ရံ ဒီမိုကရက္ တစ္ အစဉ္အလာ အခိုင္အမာမရွိေသာ နိုင္ငံမ်ားတြင္ ထံုးစံအားျဖင့္ လွြမ္းမိုးထားသည့္ ပါတီအေနနွင့္ သူေကာင္းျပုနိုင္သည့္ အာဏာ နွင့္ တစ္ခါတစ္ရံ မဲလိမ္လည္ျခင္း တို့ကိုအသံုးျပဳကာ အာဏာကို ဆက္လက္ယူထားရန္ ျဖစ္နိုင္ေျခရွိသည္။
ထိုေနာက္ပိုင္းကိစၥတြင္ လႊမ္းမိုး ျခင္းနွင့္ တစ္ပါတီစနစ္တို့အၾကား အနက္ဖြင့္မႈမ်ားသည္ပင္ ေဝဝါး လာေပသည္။ ပါတီလႊမ္းမိုးအုပ္ခ်ုပ္ မႈစနစ္ တို့တြင္ ဥပမာအေနနွင့္ စင္ကာပူ ရွိ ျပည္သူ့လုပ္ငန္းစဉ္ပါတီ နွင့္ ေတာင္အာဖရိက ရွိ အာဖရိကအမ်ဳိးသားကြန္ဂရက္ တို့ကို ေတြ႕နိုင္ပါသည္။
နိုင္ငံေရးပါတီနွစ္ခု
နွစ္ပါတီစနစ္ အသံုးျပဳေသာ နိုင္ငံမ်ားျဖစ္သည့္ ဂ်ေမကာ နွင့္ ဂါနာ တို့တြင္ နိုင္ငံေရးပါတီ နွစ္ခုတို့လႊမ္းမိုးမႈ ဩဇာ အေတာ္ ရွိသျဖင့္ အျခားမည္သည့္ပါတီတစ္ခုမဆို၏ ေခါင္းစီးေအာက္တြင္ ေရြးေကာက္ပြဲ ေအာင္ျမင္မႈမွာ မျဖစ္နိုင္သေလာက္ပင္ ျဖစ္သည္။ ထိုစနစ္တြင္ ညာေတာင္ပံ ညြန့္ေပါင္းပါတီ နွင့္ ဘယ္ေတာင္ပံညြန့္ေပါင္းပါတီတို့သည္ နိုင္ငံေရးသေဘာထား ကြဲလြဲမႈအရွိ ဆံုးျဖစ္ေသာ္လည္း ပါတီနွစ္ခုရွိသည့္ တိုင္းျပည္မ်ားတြင္ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ားသည္နိုင္ငံေရးသေဘာထား ယူဆခ်က္မ်ား မ်ဳိးစံုက်ယ္ျပန့္ ပ်ံ့နွံ့ေနေသာ ပါတီမ်ားအားလံုးကို အုပ္မိနိုင္ေပသည္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုသည္ နွစ္ပါတီစနစ္တစ္ခုျဖစ္သည္ဟု က်ယ္က်ယ္ျပန့္ျပန့္ ယူဆၾကသည္။ အေမရိကန္ နိုင္ငံေရး ေလာက အတြင္း သမၼတစနစ္ကို စတင္အေကာင္အထည္ေဖာ္စဉ္ ကတည္းက ေရွးရိုးစြဲ (ရီပတ္ဗလစ္ကန္ပါတီ ကဲ့သို့ေသာ) နွင့္ ေခတ္သစ္ (ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီ ကဲ့သို့ေသာ) ပါတီတို့သည္ ခြ်င္းခ်က္မ်ားအၾကားမွ ပိုေနျမဲက်ားေနျမဲ ရွိေနခဲ့သည္။ တတိယပါတီတို့သည္ ေထာက္ခံအားေပးမႈအနည္းငယ္ရရွိတတ္ေသာ္လည္း ျပိဳင္ပြဲမ်ားတြင္ ေအာင္နိုင္သည့္ အဆင့္ထိ ေရာက္မလာခဲ့ပါ။
ျဗိတိန္ နိုင္ငံသည္လည္း နွစ္ပါတီစနစ္ကို အသံုးခ်ေသာနိုင္ငံတစ္ခု ျဖစ္သည္ဟု က်ယ္က်ယ္ျပန့္ျပန့္ ယူဆၾကသည္မွာ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ သမိုင္းစဉ္ တစ္ေလွ်ာက္တြင္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာသည္ လႊမ္းမိုးေသာ ပါတီနွစ္ခု (လက္ရွိ ေလဘာပါတီ နွင့္ ကြန္ဆာေဗး တစ္ပါတီ) တို့လက္တြင္ တစ္လွည့္စီ တည္လ်က္ရွိသည္။ သို့ေသာ္ ၂၀၁၀ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲ၏ ရလဒ္တြင္မူ ကြန္ဆာေဗးတစ္ ပါတီ က ဦးေဆာင္ေသာ ညြန့္ေပါင္းအစိုးရတြင္ ေခတ္သစ္ ဒီမိုကရက္ တို့ပါ ပါဝင္သည္ကိုေတြ႕ရသည္။ လႊတ္ေတာ္ အတြင္းတြင္ အျခားေသာ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ားနွင့္ တစ္သီးပုဂၢလိက ပါလီမန္အမတ္မ်ား မွလည္း ေနရာ အေတာ္မ်ားမ်ားယူထားသည္ကို ေတြ့ရသည္။
ပါတီစံုစနစ္ ဆိုသည္မွာ အစိုးရ ရံုး၊ဌာနမ်ားတြင္ နွစ္ပါတီနွင့္ အထက္မွ ကိုယ္စားျပဳ ေရြးခ်ယ္ခံ ၾကျခင္းကို ေခၚသည္။ ဩစေၾတးလ်၊ ကေနဒါ၊ ပါကစၥတန္၊ အိနၵိယ၊ အိုင္ယာလန္သမၼတနိုင္ငံ၊ ျဗိတိန္နွင့္ ေနာ္ေဝ တို့သည္ ခိုင္မာေသာ နွစ္ပါတီ နွင့္ အျခား ပါတီငယ္တို့ပါ ပါဝင္ကိုယ္စားျပုသည့္ စနစ္ကိုသံုးေနျကေသာ ဥပမာနိုင္ငံမ်ားျဖစ္ၾကသည္။
ပါတီငယ္ သို့မဟုတ္ "တတိယ" ပါတီမ်ားသည္ အျခားပါတီအၾကီးမ်ားအနက္မွ တစ္ခုနွင့္ ေပါင္း၍ ေသာ္လည္းေကာင္း သို့မဟုတ္ အျခား လႊမ္းမိုးပါတီမ်ားမွ လြတ္လပ္စြာ ခြဲထြက္၍ေသာ္လည္းေကာင္း ညြန့္ေပါင္းအစိုးရ တြင္ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းအျဖစ္ ပါဝင္ ေဆာင္ရြက္သည္။ အမ်ားအားျဖင့္ ပါတီသံုးခုထက္ပိုမိုပါဝင္ေသာ ကိစၥရပ္မ်ားတြင္ ပါတီတစ္ခုတည္းမွ အာဏာကို ရရွိျခင္းမရွိဘဲ ပါတီတစ္ခုနွင့္ တစ္ခုအတူ တကြ ပူးေပါင္း၍ ညြန့္ေပါင္းအစိုးရမ်ား ကိုဖြဲ့စည္းသည္။
ယင္းမွာ ၁၉၈၀ ခုနွစ္မ်ားကတည္းက အိုင္ယာလန္သမၼတ နိုင္ငံ၏ နိုင္ငံေရးေလာကတြင္ ေပၚေပါက္ ခဲ့ေသာ နည္းလမ္းျဖစ္ျပီး ဂ်ာမနီနိုင္ငံ တြင္ အမ်ိုးသားနွင့္ နိုင္ငံေတာ္အဆင့္၊ အမ်ားနွင့္ဆို္င္ေသာ အဆင့္တြင္ မဲဆနၵနယ္အမ်ားစုတြင္လည္း ေတြ့နိုင္သည္။ ထို့အျပင္ အိုင္ယာလန္ သမၼတ နိုင္ငံ ေပၚေပါက္ လာစဉ္ကတည္းက ညြန့္ေပါင္းအဖြဲ႕(လြတ္လပ္ေရးပါတီ နွင့္ အျခားတစ္ခုျဖစ္ေသာ ဆိုရွယ္ဒီမို ကရက္တစ္မဟာမိတ္မ်ား) မွ ဦးေဆာင္ျခင္းမရွိေသာ အစိုးရဟူ၍ မရွိခဲ့ေပ။ တစ္ပါတီ သို့မဟုတ္ နွစ္ပါတီ လွြမ္းမိုးေသာစနစ္မ်ားထက္ ညြန့္ေပါင္းအစိုးရအဖြဲ႕ နွင့္ နိုင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲ မွာ ပိုမို၍လြယ္ကူေလသည္။
ပါတီ ရန္ပံုေငြ
နိုင္ငံေရးပါတီတို့မွာ ပါတီဝင္မ်ား၊ နိုင္ငံေရးအေတြးအေခၚ တူညီေသာသူမ်ားနွင့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ သို့မဟုတ္ ၎တို့၏လႈပ္ရွားမႈမ်ား သို့မဟုတ္ အစိုးရနွင့္ဆိုင္ေသာ အမ်ားပိုင္ ရန္ပံုေငြတို့မွ အက်ဳိးအျမတ္ရရန္ ေစာင့္ဆိုင္းေနသူမ်ား၏ အလႉေငြျဖင့္ ေငြေၾကးေထာက္ ပံ့ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ား နွင့္ ဂိုဏ္းကြဲမ်ား၊ အထူးသျဖင့္ အစိုးရတြင္းရွိ၎တို့သည္ အဖြဲ့အစည္းမ်ား၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း စုမ်ား နွင့္ ကုန္သည္မ်ားစုေပါင္းအသင္း တို့ကဲ့သို့ေသာ အထူးအက်ိုးအျမတ္ ရနိုင္သည့္ အဖြဲ႕အသင္းမ်ား ၏ မိမိလိုရာ ေထာက္ခံေပးရန္ ဆြယ္ျခင္းကို အားတက္သေရာ ျပဳျခင္း ခံရသည္။ ပါတီ သို့မဟုတ္ ပါတီဝင္မ်ားကို မက္လံုးအျဖစ္ ေငြနွင့္ လက္ေဆာင္မ်ားေပးၾကသည္။
မဲဆြယ္စည္းရံုးေရးဆင္းျခင္း၏ ကုန္က်စရိတ္မ်ားျပားျမင့္တက္လာသျဖင့္ ပါတီရန္ပံုေငြ လိုအပ္မႈ မ်ား လည္း ပိုမိုတိုးလာ ခဲ့သည္။ ျဗိတိန္နိုင္ငံတြင္ နိုင္ငံေရးသမားအခ်ဳိ႕က ပါတီတို့ကိုနိုင္ငံေတာ္ မွ ရန္ပံု ေငြ ေပးသင့္ေၾကာင္း ေထာက္ခံေျပာဆို လာၾကသည္။ ထိုအရာ သည္စိတ္ဝင္စားဖြယ္ေကာင္းေသာ အျငင္း ပြားဖြယ္ရာ ျဖစ္လာေစသည့္ အဆိုျပဳခ်က္တစ္ရပ္ ျဖစ္သည္။
လႉဒါန္းေငြမ်ား ေစ့ေစ့စပ္စပ္ စစ္ေဆးျခင္း ပိုမိုမ်ားျပားလာသည္နွင့္အမွ် အေနာက္နိုင္ငံဒီမိုကေရစီ စနစ္ ပါတီအသင္းဝင္မ်ားတြင္ ရန္ပံုေငြထည့္ဝင္ရျခင္းမွာ ေရရွည္တြင္ ဝန္ထုပ္တစ္ခုနွယ္ ျဖစ္လာ သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ျဗိတိန္နိုင္ငံ နွင့္ ဩစေၾတးလ်တို့တြင္ ၂၀ဝ၆ ခုနွစ္အတြင္းလူဦးေရသိသိသာသာ တိုးပြားလာေသာ္လည္း အထင္ကရပါတီၾကီးနွစ္ခုတို့၏ အသင္းဝင္မွာ ၂၀ဝ၆ ခုနွစ္တြင္ ၁၉၅၀ ခုနွစ္ အသင္းဝင္ ၁/၈ ထက္ ေလ်ာ့နည္း ေန သည္ကို ေတြ႕ရသည္။
ေရြးေကာက္ပြဲအတြင္း ပါတီမ်ားနွင့္ အမတ္ေလာင္းမ်ားအတြက္ လူထုထံမွရန္ပံုေငြရွာျခင္းသည္ အစဉ္ဒြန္တြဲေနသကဲ့သို့ ျဖစ္ျပီး တိုးျမဲတိုးလ်က္ရွိသည္။ ရန္ပံုေငြ ရွာရာတြင္ နည္းလမ္းနွစ္သြယ္ရွိျပီးတိုက္ရိုက္အားျဖင့္ ပါတီသို့ေငြေၾကးလႊဲအပ္ ရယူျခင္းျဖစ္ျပီး သြယ္ဝိုက္ျခင္းနည္းျဖင့္ နိုင္ငံပိုင္ မီဒီယာ မ်ားတြင္ လႊင့္ထုတ္ျခင္း၊ စာပို့ဝန္ေဆာင္မႈတို့သံုးျခင္း တို့ျဖင့္လည္း အေထာက္အပံ့မ်ား ရနိုင္သည္။ ေအစီအီး ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ သိေကာင္းစရာကြန္ရက္မွရရွိေသာ နွိုင္းယွဉ္မႈအခ်က္အလက္မ်ားအရ နိုင္ငံေပါင္း ၁၈၀ ေက်ာ္တြင္ ၂၅% ေသာ နိုင္ငံတို့တြင္ တိုက္ရိုက္၊သြယ္ဝိုက္၍ အမ်ားပိုင္ရန္ပံုေငြ ရယူျခင္းမရွိ၊ ၅၈%မွာ တိုက္ရိုက္ရန္ပံုေငြေကာက္ခံျပီး ၆၀%ေသာ နိုင္ငံတို့တြင္ သြယ္ဝိုက္ ေသာနည္း သံုး၍ ရန္ပံုေငြကို ရရွိသည္ဟု ေတြ့ရသည္။အခ်ဳိ႕သာနိုင္ငံမ်ားတြင္ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ားသို့ တိုက္ရိုက္ ေရာ သြယ္ဝိုက္၍ပါ အေထာက္အပံ့ေပးျကသည္။
ပါတီအားလံုးသို့ေပးအပ္ေသာ ရန္ပံုေငြမွာ ညီမွ်စြာ ေပးျခင္း သို့မဟုတ္ ျပီးခဲ့ေသာ စည္းရံုးေရးဆင္းျခင္း၏ ရလဒ္ေပၚမူတည္ေပးျခင္း သို့မဟုတ္ ေရြးေကာက္ ပြဲ တြင္ ပါဝင္ေသာ အမတ္ေလာင္း အေရအတြက္ေပၚမူတည္၍ေပးျခင္းတို့ ရွိၾကသည္။ပါတီတို့မွာ ပုဂၢလိက နွင့္ အမ်ားပိုင္ရန္ပံုေငြမ်ား ေရာထား သည္ကို မၾကာခဏ မွီခိုေနရျပီးယင္းတို့၏ အသံုး စရိတ္တို့ကို ေရြးေကာက္ပြဲခန့္ခြဲေရးအဖြဲ့ သို့တင္ျပရန္လိုအပ္သည္။
နို္င္ငံျခာမွအကူ အညီ တို့ျဖင့္လည္း ရန္ပံုေငြကို ရယူနိုင္သည္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္ တိုးတက္ေကာင္းမြန္ရန္နွင့္ ေကာင္းမြန္ ေသာ အုပ္ခ်ုပ္ေရးကို ျမွင့္တင္ေပးရန္အလို့ငွါ ဖြံ့ျဖိဳးဆဲနိုင္ငံတို့မွ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ားကို အျပည္ျပည္ဆိုင္ ရာ အလႉရွင္တို့မွ ရန္ပံုေငြမ်ားေပး အပ္သည္။အေထာက္အပံ့တို့မွာ ေငြေၾကးသက္သက္ သို့မဟုတ္ ပါတီမူဝါဒမ်ား၊ ပါတီ အေျခခံဥပေဒမ်ား နွင့္စည္းရံုးေရးအရည္ အေသြးမ်ားအပါအဝင္ စြမ္းအားဖြံ့ျဖိုးတိုး တက္ေရး ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားကိုပါ မျကာခဏ အေထာက္အပံ့ေပးလာသည္ကို ေတြ႕ရသည္။မူဝါဒ သေဘာ တရားခ်င္း ယွက္နြယ္ေနေသာ ပါတီမ်ားကို ခ်ိတ္ဆက္မႈ တိုးတက္လာေအာင္ ျပဳ ေပးျခင္း သည္ ပါတီတစ္ခုအတြက္ အျပည္ျပည္ ဆိုင္ရာမွာ ျပဳလုပ္ေပးေလ့ရွိေသာ ေထာက္ပံ့မႈ တစ္ခု ပင္ျဖစ္ သည္။
တစ္ခါတစ္ရံတြင္ နိုင္ငံေရးပါတီ၏ နိုင္ငံေရးဆိုင္ရာဦးတည္ ရည္မွန္းခ်က္တို့ကို ေထာက္ပံ့ေပးျခင္းျဖင့္ တိုက္ရိုက္ကူညီမႈမ်ိုး လည္းေပး သည္ ကို အေမရိကန္ အစိုးရမွ ရိုစ့္ေတာ္လွန္ေရး အတြင္း ေနာက္ကြယ္ တြင္ ေဂ်ာ္ဂ်ီရန္ပါတီအားကူညီခဲ့သည္မ်ိုးကို ေတြ့ရသည္။
လက္ခံသူတို့ဘက္မွ ခ်မွတ္ထားေသာ ရည္ရြယ္ ခ်က္ အမ်ဳိးမ်ဳိးအတြက္ တိုင္းျပည္မ်ားတြင္ နိုင္ငံေရးပါတီအားလံုးမွ ဆက္သြယ္ရယူနိုင္ သည့္ အေထာက္ အပံ့ မ်ားကို အလႉရွင္အမ်ားအျပားမွ ျပဳေနခ်ိန္တြင္ အျခားအလႉရွင္မ်ားမွာ ပို၍ဘက္မ လိုက္ေသာ အေျခခံျဖင့္လုပ္ကိုင္ ၾကသည္။နိုင္ငံျခားဖြံ့ျဖိဳးတိုးတက္ေရး အဖြဲ့အစည္းတို့ကဲ့သို့ေသာ ဖြံ့ျဖိဳး တိုးတက္ေရးကို ဦးေဆာင္အႀကံေပး ေနၾကသူ မ်ားမွဆိုထား သည္မွာ အုပ္ခ်ုပ္မႈေရးရာေကာင္းမြန္ တိုး တက္လာေစရန္ အလႉရွင္မ်ား၏ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားနွင့္ ပတ္သက္ရန္ စြမ္းေဆာင္ရည္ ဖြံ့ျဖိဳး တိုး တက္ ျခင္း ၏ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းအျဖစ္ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ားကို အေထာက္အပံ့ တိုးေပးရမည္ဟု ျဖစ္သည္။
ပါတီမ်ား၏ အေရာင္မ်ားနွင့္ သကၤေတမ်ား
ေယဘုယ်ေျပာရလ်င္ ကမၻာအနွံ့အျပားရွိ နိုင္ငံေရးပါတီတို့သည္ သူတို့မည္သူမည္ဝါဟူသည္ကို ခြဲျခားနိုင္ေစရန္ အေရာင္မ်ားနွင့္ ျပေလ့ရွိၾကသည္။ အထူးသျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား ျပုလုပ္ေနစဉ္ မ်ားတြင္ မဲေပးသူတို့မွ မွတ္မိသိရွိေစရန္ ျဖစ္သည္။ ကြန္ဆာေဗး တစ္ပါတီ သည္ အမ်ားအားျဖင့္ အျပာ သို့မဟုတ္ အနက္ ကိုသံုးေလ့ရွိသည္။ ပန္းေရာင္ သည္ တစ္ခါတစ္ရံ အစြန္းေရာက္မဟုတ္ေသာ ဆိုရွယ္လစ္ တို့ကိုရည္ညွြန္းသည္။ အဝါ ကို လစ္ဘရယ္ ပါတီဝင္ သို့မဟုတ္ ေရွးရိုးစြဲ လစ္ဘရယ္ ပါတီဝင္ တို့ အတြက္သံုးသည္။ အနီ သည္ အမ်ားအားျဖင့္ လက္ဝဲသမား၊ ကြန္ျမူနစ္ သို့မဟုတ္ ဆိုရွယ္လစ္ ပါတီဝင္မ်ားကို ကိုယ္စားျပုေသာ္ လည္း ဥရုေဂြး ရွိ "ေကာ္လို ရာဒိုပါတီ" (အနီ ေရာင္ပါတီ) သည္ နိုင္ငံေရးအရ ကြန္ဆာေဗးတစ္ပါတီ ျဖစ္သည္။
ထိုကိစၥမ်ိုးတြင္ အနီေရာင္သံုးစြဲမႈမွာ ပါတီ တည္ေထာင္မႈမွ လာျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုနည္းတူ အေမရိကား ရွိ ရီပတ္ဘလစ္ကန္ပါတီသည္ အနီေရာင္ျဖင့္ ေဖာ္ျပ ထားသည္။ အစိမ္းေရာင္ သည္ အစိမ္းေရာင္ ပါတီမ်ား၊ အစၥလမ္ ပါတီမ်ားနွင့္ အိုင္းရစ္ရီပတ္ဗလစ္ကန္ ပါတီတို့၏ အေရာင္ ျဖစ္သည္။လိေမၼာ္ေရာင္ သည္တစ္ခါတစ္ရံ အမ်ိုးသားေရးအေရာင္ျဖစ္သည္ကို နယ္သာလန္၊ အစၥ ေရး တြင္ လိေမၼာ္ေရာင္ စခန္း သို့မဟုတ္ အို္င္ယာလန္ေျမာက္ပိုင္း ရွိ ျပည္ေထာင္စုဖြဲ့ေရးေထာက္ခံအားေပးသူ အာလ္ စတား မ်ား တြင္ ေတြ႕ရသည္။ ယူကရိန္း ကဲ့သို့ေသာ နိုင္ငံမ်ဳိးတြင္ ယင္းသည္ျပည္ လည္တည္ ေထာင္ေရး အေရာင္ ျဖစ္သည္။
ေရွးယခင္ကခရမ္းေရာင္ ကို ေတာ္ဝင္ အေရာင္ (အျဖဴေရာင္ကဲ့သို့ပင္) အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ျပီး ယေန့ ေခတ္တြင္မူ ယင္းကို အမ်ိုးသမီးမ်ားပါတီတို့တြင္ သံုးေလ့ရွိသည္။ အျဖဴေရာင္သည္လည္း အမ်ိုးသားေရးနွင့္ သက္ ဆိုင္သည္။ "ခရမ္းေရာင္ပါတီ" ဟူသည္ အမ်ိုးအမည္ခြဲျခားသတ္မွတ္ ထားမႈမရွိေသာ ပါတီတို့ကို သတ္မွတ္ အဆိုျပဳရာ တြင္ သံုးသည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ ၾကားေနပါတီ အျဖစ္သတ္ မွတ္သည္၊ (အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ခရမ္း ေရာင္သည္ အဓိကပါတီမ်ား၏ အေရာင္မ်ားျဖစ္ေသာ အနီ နွင့္ အျပာတို့ ေရာစပ္ရာမွ ေပၚေပါက္လာျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ သည္။) ထို့အျပင္ ယင္းသည္ "ျငိမ္းခ်မ္းေရး နွင့္ ခ်စ္ျခင္းပါတီ"ကိုျပေသာ ျပယုဂ္အျဖစ္လည္း စံျပဳ သည္။
ယင္းမွာ အစိမ္းေရာင္ပါတီ နွင့္ သေဘာတရားျခင္း တူသည္မွာျဖစ္ေကာင္းျဖစ္နိုင္သည္။ အနက္ ေရာင္သည္ေယဘုယ်အားျဖင့္ ဖက္ဆစ္ ပါတီတို့ျဖင့္ဆက္နြယ္ျပီး ဘာနီတိုမူဆိုလီနီ ၏ အနက္ေရာင္ ရွပ္ ဆီသို့ ျပန္သြားကာ မင္းမဲ့ဝါဒ တို့နွင့္လည္း ဆက္နြယ္သည္။ ထို့အတူ အညို ေရာင္သည္ နာဇီစနစ္ နွင့္ဆက္နြယ္ သည္ကို နာဇီပါတီ ၏ ယူနီေဖာင္း အညိုဝတ္ မုန္တိုင္းတပ္သားမ်ား ကို ၾကည့္၍သိ နိုင္သည္။
အေမရိကန္ရွိ နိုင္ငံေရး အေရာင္မ်ား သံုးစြဲမႈမွာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာမွ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားနွင့္ ကြဲျပား လ်က္ရွိသည္။ ၂၀ဝ၀ ခုနွစ္ကတည္းက အနီေရာင္သည္ လက္ယာသမားမ်ား ျဖစ္သည့္ ရီပက္ဗလစ္ ကန္ ပါတီ ၏အေရာင္ျဖစ္လာျပီး အျပာေရာင္သည္ လက္ဝဲသမားတို့၏ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီ အတြက္ ျဖစ္ေနသည္။ သို့ေသာ္ အျခားတိုင္းျပည္မ်ား၏ နိုင္ငံေရးဆိုင္ ရာအေရာင္ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ား နွင့္မတူ ညီသည္မွာ ပါတီမ်ားမွ ထိုအေရာင္မ်ားကို ေရြးခ်ယ္ျခင္းမဟုတ္ပဲ ယင္းမွာ ၂၀ဝ၀ ခုနွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ ရလဒ္မ်ားသတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္ နွင့္ တရားဝင္ျပန္တမ္းမ်ားမွ အသံုးမ်ားေသာအေရာင္အျဖစ္ ေရာက္ သြားျခင္းျဖစ္သည္။ ၂၀ဝ၀ ခုနွစ္ေရြးေကာက္ပြဲ မတိုင္ခင္က မီဒီယာတို့မွ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲ ကာလတစ္ခုစီတြင္ မည္သည့္ပါတီမွ မည္သည့္အေရာင္ကို္ တစ္လွည့္စီကိုယ္စားျပဳသည္ကို ေဖာ္ျပၾက သည္။ ထိုနွစ္တြင္ အေရာင္နွင့္ပတ္သက္၍ အထူးသတိထားရမည္ျဖစ္သည္၊ ယင္းမွာ ေနာက္တစ္ ေခါက္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ရႈပ္ေထြးမႈကို ျဖစ္ေပၚေစျပီး လည္ပတ္မႈမ်ားရပ္တန့္ေစနိုင္သည္။
ဆိုရွယ္လစ္ပါတီ၏ သကၤေတ မွာအမ်ားအားျဖင့္ နွင္းဆီ နီကို လက္သီးဆုပ္တြင္ ကိုင္ထားသည့္ ပံုျဖစ္သည္။ ကြန္ျမဴနစ္ ပါတီ မွာ တူ အလုပ္သမားတို့အား ကိုယ္စားျပဳရန္၊ တံစဉ္ မွာ လယ္သမားတို့ ကို ကိုယ္စားျပုရန္ သို့မဟုတ္ လူတန္းစားနွစ္ရပ္လံုးကို တစ္ခ်ိန္ တည္းတြင္ ကိုယ္စားျပုရန္ တူနွင့္တံစဉ္ ကို ပါထည့္သြင္းအသံုးျပုသည္။နာဇီဝါဒီ ၏ သကၤေတမွာ စၾကာ သို့မဟုတ္ "hakenkreuz" "(ေဟကန္ခရု(ဇ္)) " ျဖစ္ျပီး လြန္ေလျပီးေသာ ေရွးေခတ္မွ ျဖစ္ေသာ္လည္း ယင္းကိုတစ္ေလာကလံုးမွ အမုန္းတရားဝါဒီအုပ္စုမ်ားအတြက္ ရည္ရြယ္သံုးစြဲျကသည္။ မဲဆနၵရွင္တို့မွာ ပညာတတ္မ်ားမဟုတ္ၾက သည့္အခါမ်ိုးတြင္ သကၤေတ မ်ားသည္ လြန္စြာအေရးျကီးလွသည္။ ၂၀ဝ၅တြင္ က်င္းပေသာ ကင္ညာ အေျခခံဥပေဒ ျပည္လံုးကြ်တ္မဲဆနၵခံယူပြဲတြင္ အေျခခံဥပေဒကို ေထာက္ခံသည့္သူမ်ားအတြက္ သကၤေတ အျဖစ္ ငွက္ေပ်ာသီး ကိုသံုးခဲ့ၾကျပီး "ျငင္းဆိုျခင္း" အတြက္ လိေမၼာ္သီး ကို သံုးခဲ့သည္
နိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၏ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာအဖြဲ့အစည္းမ်ား
၁၉ နွင့္ ၂၀ ရာစုအတြင္းတြင္ အမ်ိုးသားနိုင္ငံေရးပါတီမ်ားသည္ တူညီေသာနိုင္ငံေရး အျမင္မ်ားအရ အျပည္ျပည္ဆိုင္ ရာ အဖြဲ့အစည္းမ်ားအျဖစ္သို့ ဖြဲ့စည္းခဲ့ၾကသည္။မွတ္သားဖြယ္ ဥပမာမ်ားမွာ
အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာအလုပ္သမားမ်ားအစည္းအရံုး (ပထမဆံုးအျပည္ျပည္ဆိုင္ရာအဖြဲ့အျဖစ္ေခၚဆို) ၊
အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဆိုရွယ္လစ္မ်ား (ဒုတိယေျမာက္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာအဖြဲ႕အျဖစ္ေခၚဆို) ၊
အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ကြန္ျမူနစ္မ်ား (တတိယေျမာက္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာအဖြဲ့အျဖစ္ေခၚဆို)
နွင့္ စတုတၳေျမာက္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အျဖစ္ အလုပ္သမားလူတန္းစားပါတီ သို့မဟုတ္
အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလစ္ဘရယ္ (အဝါ)၊ Hizb ut-Tahrir (ဟဇ္ အက္-တဟီရာ)၊
အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာခရစ္ယာန္ဒီမိုကရက္တစ္ နွင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာဒီမိုကရက္သမဂၢ (အျပာ) တို့ျဖစ္သည္။ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာအစိမ္းေရာင္ပါတီမ်ား မွ မၾကာေသးမီကပင္ ကမၻာစိမ္းစိမ္း ကိုဖြဲ့စည္းတည္ေထာင္လိုက္သည္။
အျပည္ ျပည္ဆိုင္ရာဆိုရွယ္လစ္မ်ား၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလစ္ဘရယ္မ်ားနွင့္အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဒီမိုကရက္သမဂၢ တို့အား လံုးမွာ လန္ဒန္ တြင္ အေျချပဳၾကသည္။
၁၉၄၅ အီတလီတြင္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ကြန္ျမူနစ္ပါတီကို တည္ေထာင္ခဲ့ျပီး ၁၉၇၄ မွစ၍ ဌာနခ်ုပ္ကို ဖေလာရင့္စ္ တြင္ထားရွိျပီး နိုင္ငံ ၆ နိုင္ငံတြင္ ဌာနခြဲမ်ားခ်ထားကာ ကမၻာအနွံ့ ပါတီ ကိုခ်ဲ့ထြင္ခဲ့သည္။ အခ်ဳိ႕သာ နိုင္ငံမ်ား (ဥပမာ- ေဟာင္ေကာင္) တို့တြင္ ေဒသတြင္း နွင့္ နိုင္ငံရပ္ျခားရွိ နိုင္ငံေရး အဖြဲ့အစည္းမ်ား ခ်ိတ္ဆက္မႈကို တရားမဝင္ေၾကာင္းေၾကညာျခင္းျဖင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ားကိုလည္း တရားမဝင္ေၾကာင္းထိေရာက္စြာ ေၾကညာမႈျပဳသည္။
ကိုးကာ
ျမန္မာ့စြယ္စံက်မ္း