ယူေရနီယမ္ ( Uranium )သည္ အက္တမ္အမွတ္စဥ္ ၉၂ ျဖစ္ၿပီး ၊အဂၤလိပ္ အတိုေကာက္ သကၤေတ U ျဖင့္ သတ္မွတ္ သည္။ ယူေရနီယမ္ကို ၁၇၈၉-ခုႏွစ္ ၊ဂ်ာမန္ ဓာတုပညာရွင္ Martin Heinrich Klaproth က ရွာေဖြ ေတြ႕ရွိခဲ့ၿပီး ၊ယူေရးနပ္ၿဂိဳလ္ကို အစြဲျပဳကာ ယူေရနီယမ္ဟု အမည္ေပးခဲ့သည္။ ယူေရနီယမ္ကို ၁၉-ရာစုႏွစ္ထိ ေရဒီယိုသတၱၾကြ သတၱဳအျဖစ္ မသိရွိခဲ့ၾကေပ။ ၁၈၉၆ခုႏွစ္တြင္ ျပင္သစ္ ရူပပညာရွင္ Antoine Henri Becquerel ကယူေရနီယမ္ႏွင့္ ထိေတြ႕ထားတဲ့ ပလိပ္ျပားမ်ားမွ မျမင္ႏုိင္ေသာ ေရာင္ျခည္မ်ား ထုတ္လႊင့္ျခင္းကို သိရွိခဲ့ရာမွ ၊ယူေရနီယမ္ သည္ ေရဒီယိုသတၱိၾကြ သတၱဳျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။
၁၉၃၄-ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ သိပၸံံပညာရွင္ Enrico Fermi ေခါင္းေဆာင္ၿပီး ႏ်ဴကလီးယားစြမ္းအင္ စက္ရံုတြင္ ယူေရနီယမ္ကို ေလာင္စာအျဖစ္ အသံုးျပဳခဲ့ၿပီး၊ ယူေရနီယမ္ ႏ်ဴကလိယက္စ္ ျပိဳကြဲရာမွ စြမ္းအင္ထြတ္ေပၚလာမႈ႕ကို သိရွိၿပီးေနာက္ ႏ်ဴလက္နက္ ကိုစမ္းသပ္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၄၅-ခုႏွစ္ ဒုတိယကမာၻစစ္တြင္ ဟီရိုရွီးမားႏွင့္ နာဂါစကီျမိဳ႕ ႏ်ဴကလီးယားဗံုးၾကဲ ခံရျခင္းတြင္ ႏ်ဴကလီးယားစြမ္းပကားကို ေတြ႕ျမင္ခဲ့ၾကရသည္။ ယူေရနီယမ္သည္ စက္မႈ႕စြမ္းအားအတြတ္ အဓိကပင္မ အရင္းအျမစ္ ျဖစ္လာတာနဲ႕အမွ် ၁၉၅၄-ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္တို႕ ႏ်ဴစြမ္းအင္သံုး ေရငုပ္သေဘၤာကို စမ္းသပ္ေရခ်ႏုိင္ခဲ့သည္။ သကၠရာဇ္ 2000ျပည္႕ႏွစ္တြင္ တကမာၻလံုး လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ ၄၀% ကို ႏ်ဴကလီးယား ဓာတ္ေပါင္းဖို ( Nuclear Reactors ) မ်ားမွ ရရွိသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ၂၁ရာစုတြင္ ႏ်ဴစြမ္းအင္သည္ စက္လက္နက္ပစၥည္းမ်ား ထုတ္လုပ္ရန္ ၊ဓာတ္ေပါင္းဖိုမ်ားမွ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္ ရရွိရန္ အေရးပါလာသည္မဟုတ္ သုေတႆန ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ား ၊ႏွင့္ေဆးပညာဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ပါ စမ္းသပ္လုပ္ေဆာင္ လာၾကသည္။ ႏ်ဴစြမ္းအင္သည္ လူသားတို႕အတြတ္ အက်ိဳးျပဳ သည္မဟုတ္ ၊ႏ်ဴကလီးယားဗံုး ေပါက္ကြဲရာမွ ထြတ္လာေသာ ေရာင္ျခည္မ်ား၊ ႏ်ဴဓာတ္ေပါင္းဖိုမ်ားမွ ထြတ္လာေသာ စြန္႕ပစ္ပစၥည္းမ်ား ထိန္းသိမ္းရန္ ၊ႏ်ဴဓာတ္ေပါင္းဖိုမ်ားႏွင့္ ႏ်ဴစမ္းသပ္ လုပ္ေဆာင္ေသာ လုပ္သားမ်ား အေနျဖင့္ အႏာၱရာယ္ ရွိလွသည္။
 |
| Uranium Ore |
| Uranium Ore |
ယူေရနီယမ္ သတၱဳကို သမုဒၵရာၾကမ္းျပင္မ်ား ၊ေက်ာက္ေတာင္ မ်ားႏွင့္ ေျမထုထဲတြင္ ေတြ႕ရွိ ရသည္။ ယူေရနီယမ္သည္ ကမာၻ႕ေျမသား တစ္သန္းပံု ႏွစ္ပံုခန္႕သာ ေတြ႕ႏုိင္သည္။ ကမာၻေပၚတြင္ ယူေရနီယမ္ကို ၾသစေၾတးလ်၊ ကေနဒါ၊ တ႐ုတ္၊ ကာဇက္စတန္၊ ႐ုရွား၊ ဥဇဘက္ကစၥတန္ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ အဓိကေတြ႕ရသည္။ သဘာ၀တြင္ သန္႕စင္ေသာ ယူေရနီယမ္ ကို သီးသန္႕မေတြ႕ရွိရပဲ ေအာက္ဆိုက္ မ်ားအေနနဲ႕ျဖင့္ Uranite ( UO2 ) သို႕မဟုတ္ Pitchblende ( UO3 ,U2O5 ) အေနျဖင့္ ေတြ႕ရသည္။
သဘာ၀တြင္ ယူေရနီယမ္္ အိုက္ဆိုတုပ္ အမ်ိဳးအစားသံုးမ်ိဳးကို ပါ၀င္ကိန္း အားျဖင့္ 238U-99.284% ,235U-0.711% ႏွင့္ 234U-0.0058% ေတြ႕ရ သည္။ ႏ်ဴကလီးယား ဓာတ္ေပါင္းဖိုမ်ား အတြတ္ 235U 3-5% ႏွင့္ ႏ်ဴကလီးယား လက္နက္မ်ားထုတ္ရန္ 235U 90% သန္႕စင္ရန္ လိုအပ္သည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ယူေရနီယမ္ အိုက္ဆိုတုပ္ - ၂၃၅ ( 235U ) သည္သာ fission reaction ျဖစ္ႏုိင္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ Fission reaction ဆိုသည္မွာ ယူေရနီယမ္ အက္တမ္မ်ားကို ႏ်ဴထရြန္ႏွင့္ ဆက္တိုက္ ဆက္ခါ ခြဲစိတ္တဲ့အခါ အပူစြမ္းအင္ ထြက္လာျခင္း ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ သဘာ၀တြင္ 235U ကို ပမာဏ အနည္းငယ္ ( 0.7% ) သာေတြ႕ရတာေၾကာင့္ ေပါမ်ားေအာင္ ( Enrichment ) လုပ္ေပးရသည္။ Fission reaction မျဖစ္ႏုိင္ေသာ 238U အုိက္ဆိုတုပ္ကို Fertile material ဟုေခၚၿပီး fission reaction ျဖစ္ႏုိင္ေအာင္ ၄င္းအိုက္ဆိုတုပ္ကို 239Pu အျဖစ္ေျပာင္းယူရသည္။ ယူေရနီယမ္သတၱဳရဲ႕ သက္တမ္း၀က္ (Half-life)သည္ 4.5 ဘီလီယမ္ႏွစ္ ၾကာျမင့္သည္။ သက္တမ္း၀က္ (Half-life) ဆိုသည္မွာ မူလ ေရဒီယိုသတိၱၾကြမႈ႕၏ တ၀က္တိတိ ကုန္ဆံုးရန္ ၾကာခ်ိန္ျဖစ္သည္။ ဆိုလုိသည္မွာ ယူေရနီယမ္ ၁၀၀ ဂရမ္ ရွိသည္ ဆိုပါဆို႕။ ႏွစ္ေပါင္း ၄.၅ ဘီလီယမ္ႏွစ္ အခ်ိန္ၾကာျမင့္လွ်င္ ၅၀ ဂရမ္သာ က်န္ရွိေပလိမ့္မည္။ ေနာက္ႏွစ္ေပါင္း ၄.၅ ဘီလီယမ္ႏွစ္ ၾကာျမင့္လွ်င္ ၂၅ ဂရမ္သာ က်န္ရွိေပေတာ့မည္။
သဘာ၀တြင္ ယူေရနီယမ္္ အိုက္ဆိုတုပ္ အမ်ိဳးအစားသံုးမ်ိဳးကို ပါ၀င္ကိန္း အားျဖင့္ 238U-99.284% ,235U-0.711% ႏွင့္ 234U-0.0058% ေတြ႕ရ သည္။ ႏ်ဴကလီးယား ဓာတ္ေပါင္းဖိုမ်ား အတြတ္ 235U 3-5% ႏွင့္ ႏ်ဴကလီးယား လက္နက္မ်ားထုတ္ရန္ 235U 90% သန္႕စင္ရန္ လိုအပ္သည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ယူေရနီယမ္ အိုက္ဆိုတုပ္ - ၂၃၅ ( 235U ) သည္သာ fission reaction ျဖစ္ႏုိင္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ Fission reaction ဆိုသည္မွာ ယူေရနီယမ္ အက္တမ္မ်ားကို ႏ်ဴထရြန္ႏွင့္ ဆက္တိုက္ ဆက္ခါ ခြဲစိတ္တဲ့အခါ အပူစြမ္းအင္ ထြက္လာျခင္း ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ သဘာ၀တြင္ 235U ကို ပမာဏ အနည္းငယ္ ( 0.7% ) သာေတြ႕ရတာေၾကာင့္ ေပါမ်ားေအာင္ ( Enrichment ) လုပ္ေပးရသည္။ Fission reaction မျဖစ္ႏုိင္ေသာ 238U အုိက္ဆိုတုပ္ကို Fertile material ဟုေခၚၿပီး fission reaction ျဖစ္ႏုိင္ေအာင္ ၄င္းအိုက္ဆိုတုပ္ကို 239Pu အျဖစ္ေျပာင္းယူရသည္။ ယူေရနီယမ္သတၱဳရဲ႕ သက္တမ္း၀က္ (Half-life)သည္ 4.5 ဘီလီယမ္ႏွစ္ ၾကာျမင့္သည္။ သက္တမ္း၀က္ (Half-life) ဆိုသည္မွာ မူလ ေရဒီယိုသတိၱၾကြမႈ႕၏ တ၀က္တိတိ ကုန္ဆံုးရန္ ၾကာခ်ိန္ျဖစ္သည္။ ဆိုလုိသည္မွာ ယူေရနီယမ္ ၁၀၀ ဂရမ္ ရွိသည္ ဆိုပါဆို႕။ ႏွစ္ေပါင္း ၄.၅ ဘီလီယမ္ႏွစ္ အခ်ိန္ၾကာျမင့္လွ်င္ ၅၀ ဂရမ္သာ က်န္ရွိေပလိမ့္မည္။ ေနာက္ႏွစ္ေပါင္း ၄.၅ ဘီလီယမ္ႏွစ္ ၾကာျမင့္လွ်င္ ၂၅ ဂရမ္သာ က်န္ရွိေပေတာ့မည္။
 |
| Type of Radiation |
ေရဒီယိုသတၱိၾကြျခင္း ( Radioactivity ) ဆိုသည္မွာ မတည္ျမဲေသာ ႏ်ဴးကလိယက္စ္မွ အယ္လ္ဖာေရာင္ျခည္ ( Alpha Ray ) ၊ဘီတာေရာင္ျခည္ ( Beta Ray ) ၊ႏွင့္ ဂမ္မာေရာင္ျခည္ ( Gamma Ray ) မ်ား ထြတ္လႊတ္ေနျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ အယ္ဖာေရာင္ျခည္ (α-ray) သည္ ဟီလီယမ္ (4He2) အက္တမ္၏ ႏ်ဴးကလိယက္ႏွင့္ ဆင္တူၿပီး အေပါင္းဓာတ္ ( Positive Charge ) ေဆာင္သည္။ အယ္လ္ဖာေရာင္ျခည္သည္ အေရျပား ၊စကၠဴစသည္ ေဖာက္ထြင္းမသြားႏုိင္ေပ။ ဘီတာေရာင္ျခည္ (β-ray) သည္ မွန္၊ သတၱဳျပားစသည္ မေဖာက္ထြင္းႏုိင္။ ဂမ္မာေရာင္ျခည္ (γ-ray) သည္ ေဖာက္ထြင္မႈ႕ အေကာင္းဆံုးေရာင္ျခည္ ျဖစ္သည္။ ဂမ္မာေရာင္ျခည္ကို ခဲတံုး ( Lead - ဓာတုသေကၤတ Pb ) ျဖင့္ေဖာက္ထြင္းႏုိင္မႈ႕ကို နည္းေအာင္ ျပဳလုပ္ႏုိင္သည္။ ႏ်ဴထရြန္ ( neutron ,n0 )ကို သဘာ၀အတိုင္း မေတြ႕ႏုိင္။
တူးယူရရွိလာတဲ့ Uranite ( UO2 ) သို႕မဟုတ္ Pitchblende ( UO3 ,U2O5 ) ယူေရနီယမ္ ပါ၀င္တဲ့သတၱဳ႐ိုင္းမ်ားကို အမႈန္႔ႀကိတ္ၿပီး၊ အ၀ါေရာင္ ယူေရနီယမ္ေအာက္ဆိုက္ ( Na2U2O7.6H2O ) ေခၚ Yellow Cake ရေအာင္ အဆင့္ဆင့္ ျပဳလုပ္ရယူသည္။
 |
| Yellow Cake |
Yellow Cake တြင္ အေလးခ်ိန္ အားျဖင့္ ထရုိင္ ယူေရနီယမ္ ေအာက္တာ ေအာက္ဆိုက္ U3O8 70-90% ၊ ယူေရနီယမ္ ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္UO2 ႏွင့္ ယူေရနီယမ္ ထရိုင္ေအာက္ဆိုက္ UO3 တို႕ပါ၀င္သည္။ Yellow Cake မွသန္႕စင္တဲ့ ယူေရနီယမ္ ထရိုင္ေအာက္ဆိုက္ ( UO3 ) ကိုခြဲထုတ္ယူရသည္။
ထုိ႕ေနာက္ ႏ်ဴကလီးယား ဓာတ္ေပါင္းဖိုမ်ားႏွင့္ ႏ်ဴကလီးယား လက္နက္မ်ားအတြတ္ အသံုးျပဳရန္ ယူေရနီယမ္ အိုက္ဆိုတုပ္-၂၃၅ (235U ) ေပါမ်ားေအာင္ ျပဳလုပ္ယူရသည္။ သဘာ၀တြင္ 235U 0.7% သာပါ၀င္သည္။ ရရွိလာတဲ့ ယူေရနီယမ္ ထရိုင္ေအာက္ဆိုက္ ( UO3) မွ ယူေရနီယမ္ အိုက္ဆိုတုပ္-၂၃၅ ( 235U ) ခြဲထုတ္ရန္ ယူေရနီယမ္ ဟက္ဆာဖလိုရိုက္ ( UF6 ) အျဖစ္ ျပဳလုပ္ရယူသည္္။
ရရွိလာတဲ့ ယူေရနီယမ္ ဟက္ဆာဖလိုရိုက္တြင္ ယူေရနီယမ္ အိုက္ဆိုတုပ္-၂၃၅ မွာ 0.7% သာပါ၀င္ေသာေၾကာင့္ ႏ်ဴဓာတ္ေပါင္းဖုိမ်ားႏွင့္ ႏ်ဴလက္နက္မ်ားတြင္ သံုးရန္ 235U အုိက္ဆိုတုပ္ကို Centrifugal Method သို႕မဟုတ္ Gaseous diffusion Method တို႕ျဖင့္ ေပါမ်ားေအာင္ ( Enrichment ) လုပ္ယူရသည္။ ထုိ႕ေနာက္ ယူေရနီယမ္ ဟက္ဆာဖလိုရိုက္ကို ယူေရနီယမ္ ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ ( UO2 ) အျဖစ္ ေျပာင္းလဲလိုက္ ေသာအခါ ႏ်ဴကလီးယား ဓာတ္ေပါင္းဖိုမ်ားႏွင့္ ႏ်ဴကလီးယား လက္နက္မ်ားတြင္ ေလာင္စာအျဖစ္သံုးရန္အသင့္ရရွိသည္။
 |
| Simple Centrifugal Mechine |
Centrifugal Method နည္း သည္ 235U ေပါၾကြယ္၀ေစရန္ အသံုးမ်ားေသာ နည္းလမ္း ျဖစ္သည္။ ဒီနည္းတြင္ အရွိန္ျမင့္လွည့္ေပးတဲ့အခါ ပိုေလးတဲ့ 238U အိုင္ဆိုတုပ္သည္ ျပြန္ေအာက္ေျခ တြင္စုၿပီး ၊ ေပါ့တဲ့ 235U ကို သီးသန္႔ထုတ္ယူသည္။ သည္နည္းအတုိင္း ထပ္ခါထပ္ခါ ျပဳလုပ္ယူရသည္။ ဒီလိုထပ္တလဲလဲ ဆက္တိုက္လုပ္ဖို႔ ဗဟိုခြာအားစက္ေတြ ေထာင္နဲ႔ခ်ီၿပီး အတန္းလိုက္ တပ္ဆင္ထားရပါတယ္။
 |
| Gaseous Diffusion Method |
Gaseous diffusion နည္းတြင္ ယူေရနီယမ္ဟက္ဆာ ဖလို႐ိုက္ဒ္ ဓာတ္ေငြ႔သည္ အေမွးပါးတခုကို ျဖတ္သန္းလိုက္ေသာအခါ ပိုေပါ့တဲ့ 235U ကို ဖိအားအနည္းငယ္ျဖင့္ ခြဲထုတ္ရယူသည္။ ဗဟိုခြာအား နည္းလိုပဲ ဒီနည္းတြင္လည္း သန္႕စင္ေသာ 235U အိုက္ဆိုတုပ္ ပမာဏ တိုးပြားလာေအာင္ အေမွးပါးျဖတ္ျခင္းကို ထပ္တလဲလဲ လုပ္ယူသည္။
 |
| Sample Nuclear Reactor |
235U + n0 = 140Ba + 96Kr + 2≅3 n0 + 200 MeV (Thermal energy)
ႏ်ဴကလီးယားဓာတ္ေပါင္းဖို ( Nuclear Reactors ) မ်ားတြင္ 235U ကို Fission reaction ျဖစ္ေစေသာအခါ ထြတ္လာေသာ အပူစြမ္းအင္ ( Thermal energy ) ျဖင့္ ေရကို အေငြ႕ပ်ံေစေသာအခါ ထြတ္ေပၚလာေသာ ေရေႏြးေငြ႔မ်ားျဖင့္ တာဘိုင္ ကိုလည္ေစၿပီး လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား ရရွိသည္။ ယေန႔ကမာၻေပၚတြင္ ႏ်ဴကလီးယား ဓာတ္အားေပး႐ံု (၄၀၀) ေက်ာ္ရွိေနၿပီး တကမာၻလံုးသံုးတဲ့ လွ်ပ္စစ္ပမာဏရဲ႕ 17% ကို ႏ်ဴကလီးယားစက္ရံုမ်ား မွရရွိသည္။ ၂၃၅ ဂရမ္ 235U ျပိဳကြဲျခင္းမွ ထြတ္လာတဲ့ စြမ္းအင္ပမာဏသည္ လူငါးသန္းေနထုိင္ရာ ျမိဳ႕တစ္ျမိဳ႕ကို ညလံုးေပါက္ မီးအလင္းေပးႏုိင္သည္။ ႏ်ဴကလီးယား ဓာတ္ေပါင္းဖိုတြင္ 235U ကို ႏ်ဴထရြန္ျဖင့္ ရိုက္ေသာအခါ fission reaction ျဖစ္ေပၚၿပီး ႏ်ဴထရြန္အပိုမ်ား ႏွင္ အပူစြမ္းအင္ ထြတ္လာသည္။ ထြတ္လာေသာ ႏ်ဴထရြန္အပိုမ်ားႏွင့္235U အိုက္ဆိုတုပ္မ်ား ကြင္းဆက္ တံုျပန္မႈ႕ Chain reaction ျဖစ္ေစသည္။ ကြင္းဆက္တုန္႕ျပန္ျခင္းတြင္ ႏ်ဴထရြန္မ်ား ဆပြားတိုးလာျခင္း ႏွင့္အပူစြမ္းအင္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ရန္လိုသည္။ မထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္က ဓာတ္ေပါင္းဖို ေပါက္ကြဲႏုိင္သည္။ အစြမ္းထက္ေသာ ႏ်ဴထရြန္ စုပ္ယူပစည္းမ်ားအျဖစ္ ဘိုရြန္ (boron) သို႕မဟုတ္ ကတ္မီယမ္ (cadmium) သတၱဳမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ေခ်ာင္းမ်ား အျဖစ္ ဓာတ္ေပါင္းဖိုမ်ား မေပါက္ကြဲေစရန္ သံုးသည္။ အခ်ိဳ႕ ဓာတ္ေပါင္းဖိုမ်ားတြင္ ႏ်ဴထရြန္ေႏွးေစေသာ အရာမ်ားအျဖစ္ heavy water (2H2O) သို႕မဟုတ္ graphite ကိုအသံုးျပဳသည္။ ေရကို လွည္႕ပတ္ေစျခင္းျဖင့္ ဓာတ္ေပါင္းဖိုကို အပူနည္းေစၿပီး ေပါက္ကြဲျခင္းမွ ကာကြယ္ႏုိင္သည္။
 |
| Chain Reaction |
Fissile Materials
Fissile materials ( 235U ,239Pu ,233U )မ်ားသည္ ႏ်ဴထရြန္ နဲ႕ေပါင္းၿပီီီး ဆက္တိုက္ ကြင္းဆက္ ဓာတ္ျပဳျဖင္း ( Chain reaction ) fission reaction ျဖစ္ေစ ႏုိင္ေသာ အရာမ်ားျဖစ္သည္။ ႏ်ဴကလီးယား ဓာတ္ေပါင္းဖိုမ်ားႏွင့္ ႏ်ဴလက္နက္ မ်ားတြင္ အသင့္ အသံုးျပဳႏုိင္သည္။
235U + n0 = 140Ba + 96Kr + 2≅3 n0 + 200 MeV (Thermal energy)
Fertile Materials
Fertile materials ( 238U ,232Th ) မ်ားသည္ ႏ်ဴကလီးယား ဓာတ္ေပါင္းဖို မ်ား တြင္ တိုက္ရိုက္သံုး၍ မရ။ Fissionable ျဖစ္ေအာင္ Breeder reactor မ်ားတြင္ ျပဳလုပ္ ယူရသည္။
238U + n0 = 239U ( - β-1 ) = 239Np ( - β-1 ) = 239Pu
232Th + n0 = 233Th ( - β-1 ) = 233Pa ( - β-1 ) = 233U
Breeder Reactor
Breeder reactors (ေမြးဖြားေပးေသာ ဓာတ္ေပါင္းဖိုမ်ား) မ်ား၏ အခန္းက႑ သည္လည္း အေရးပါလွသည္။ ၄င္းသည္ ႏ်ဴကလီးယား ဓာတ္ေပါင္းဖိုမ်ားႏွင့္ ႏ်ဴလက္နက္မ်ားတြင္ အသင့္သံုးမသံုးႏုိင္ေသာ Fertile materials ( 238U ,232Th ) မ်ားကို Fissionable materials မ်ားအျဖစ္ ေမြးထုတ္ေပးရာ ျဖစ္သည္။ Breeder reactors မ်ားမွ ယူေရနီယမ္တစ္ဂရမ္ ေလာင္ကၽြမ္းျခင္းမွ ထြတ္လာေသာ စြမ္းအင္ ပမာဏသည္ ေက်ာက္မီးေသြး 2.7 မတ္ထရစ္တန္ ေလာင္ကၽြမ္းျခင္းႏွင့္ ညီမွ်သည္။
 |
| Sample Nuclear Bomb |
ႏ်ဴကလီးယားဗံုး ထုတ္လုပ္ တဲ့အခါ ကြင္းဆက္ တုံ႔ျပန္ျခင္း ( Chain reaction ) ကို ကန္႕သတ္ ထားျခင္း မရွိပဲ ၊အပူ စြမ္းအင္ မ်ားစြာ ထုတ္လႊတ္မယ့္ မဟာ အေျခေျပာင္း ျဒပ္ထု ( critical mass ) ျဖစ္ေစရန္ ရည္ရြယ္ထုတ္လုပ္သည္။ အေျခေျပာင္းျဒပ္ထု ( critical mass ) ဆိုသည္မွာ ကြင္းဆက္တုန္႕ျပန္ျခင္ ( chain reaction ) ျဖစ္ေစရန္ လိုအပ္ေသာ အက္တမ္အေရအတြတ္ ျဖစ္သည္။ ယူေရနီယမ္ အႏ်ဴျမဴဗံုး တြင္ 90% သန္႕စင္ထားေသာ ယူေရနီယမ္ အိုက္ဆိုတုပ္ -၂၃၈ ေအာက္ဆိုက္ (238UO2) ကိုေလာင္စာအျဖစ္အသံုးျပဳသည္။ အေမရိကန္တို႕ ၁၉၄၅-ခုႏွစ္ ဒုတိယကမာၻစစ္တြင္ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံ ဟီရိုရွီးမားျမိဳ႕ကို ၾကဲခ်ခဲ့ေသာ Little Boy အမည္ရွိ ယူေရနီယမ္-၂၃၅ ဗံုးအမ်ိဳးအစားသည္ အေဆာက္အဦးေပါင္း ငါးေသာင္း ေက်ာ္ႏွင့္ လူဦးေရ တစ္ေသာင္းခြဲခန္႕ ဗံုးဒဏ္ေၾကာင့္ ေသေၾကပ်က္ဆီးခဲ့သည္။ ငါးႏွစ္အတြင္း ေရာင္ျခည္သင့္ခံရျခင္းေၾကာင့္ လူေပါင္း ေျခာက္ေသာင္းခန္႕ ေသေၾကခဲ့ၾကသည္။ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံ နာဂါစကီျမိဳ႕တြင္ ၾကဲခ်ခဲ့ေသာ Fat Man အမည္ ႏ်ဴကလီးယား ဗံုးသည္ ၊ယူေရနီယမ္-၂၃၈ ( 238U ) မွ ျပဳလုပ္ရယူထားေသာ ၊ပလူတိုနီယမ္ (Plutonium) ဗံုးအမ်ိဳးအစား ျဖစ္သည္။ ဗံုးဒဏ္ေၾကာင့္ လူေပါင္း ခုႏွစ္ေသာင္းခန္႕ ေသေၾကခဲ့ၿပီး ၊တစ္ေသာင္းခြဲခန္႕သည္ ေရာင္ျခည္သင့္ျခင္း ( Radiation Hazard ) ေၾကာင့္ ငါးႏွစ္အတြင္း ေသေၾကခဲ့သည္။
 |
| Nuclear Bomb Explosion |