ဘုန္းႀကီးက ကိုယ္က်ိဳးေလး ၾကည့္တဲ့သူကို မၾကည္ညိဳဘူး၊ ပရဟိတ အမ်ားအက်ိဳးကို ေဆာင္ရြက္မွ ၾကည္ညိဳတယ္၊ သံဃာေတြ နားလည္ထားၾကပါ။ အခုရင္းႏွီးတယ္၊ ေနာင္ဘဝေတြ ထပ္ေတြ႔ရလိမ့္ဦးမယ္။ အညံ႔စား မျဖစ္ေစနဲ႔၊ ဒီဘဝ ပရဟိတေဆာင္လို႔ သီလလုံလို႔ ဒါမွေကာင္းမယ္။
(အမရပူရ မဟာဂႏၶာရံု ဆရာေတာ္ အရွင္ဇနကာဘိဝံသ)
တို႔ဒကာေတြ စိတ္ဒုကၡေရာက္ေနတဲ့အခါ စိတ္မျငိမ္မသက္ ျဖစ္ေနတဲ့အခါ ေသေသခ်ာခ်ာ ဆန္းစစ္ၾကည့္ၾက၊ ကိုယ့္စိတ္ မျငိမ္မသက္ ျဖစ္ေနရင္ တခုခုကို မွီထားမိလို႔ပဲဆိုတာ ေပၚၾကပါလား၊
ဥပမာ-သစ္တံုးကို မွီထားရင္ သစ္တံုးလႈပ္ရင္ ကိုယ္ပါလႈပ္မယ္၊ သစ္တံုးလႈပ္တာနဲ႔ မွီတဲ့သူပါ လႈပ္တာ။ အဲဒါ မွီထားလို႔သာ လႈပ္တာ။ တျခားစီေနရင္ မလႈပ္ပါဘူး။ သေဘာေပါက္ၾကပလား။ ဒီဥပမာအတိုင္းပဲ။ တို႔ဒကာေတြ စိတ္မခ်မ္းမသာ ကိုယ္မခ်မ္းမသာ ျဖစ္ေနရင္ ရွိေနရင္ တခုခုကို မွီေနလို႔ပဲလို႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်။
(မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ႀကီး ဦးဝိမလ)
ဒါေၾကာင့္ လူ႔ဘဝ၊ နတ္ဘဝ ရရွိေရးအတြက္လည္း ကိုယ္က်င့္တရားေတြ၊ သီလေတြ ျဖဴစင္ဖို႔ မလိုဘူးလား၊ လိုအပ္တယ္၊ နိဗၺာန္ကို ရရွိေရးအတြက္ေရာ ကိုယ္က်င့္သီလေတြ ျဖဴစင္ဖို႔ မလိုဘူးလား၊ ပိုျပီးလိုအပ္ပါတယ္။
(ဖားေအာက္ေတာရ ဆရာေတာ္)
*သာသနာျပဳလုပ္ငန္းဆိုတာ အေျပာလြယ္သေလာက္ အလုပ္ခက္တဲ့ လုပ္ငန္းတခုပါ။
* သာသနာျပဳခ်င္ရင္ ဝိနည္းနားလည္ေအာင္ လုပ္ရမယ္။
* သာသနာ့ဝန္ထမ္း ရွင္ရဟန္းဆိုတာ မိမိက သာသနာ့ဝန္ကို ထမ္းေဆာင္ရမယ္၊ သာသနာေတာ္က မိမိရဲ႔တာဝန္ကို မထမ္းေဆာင္ေစရဘူး။
* သည္းခံမွ ကိုယ့္ဂုဏ္သိကၡာ တက္တယ္။
* ဂုဏ္ေနာက္က္ုိ လူမလို္က္ရဘူး၊ ဂုဏ္ကသာ လူ႔ေနာက္ကို လိုက္ပါေစရမယ္။
* ရဟန္းေတြဆိုတာ အေနရိုးသားရမယ္၊ အသိဉာဏ္ဘက္က်ေတာ့ ဆန္းၾကယ္ေစရမယ္၊ လူမ်ားနဲ႔ ေရာေရာ ေႏွာေႏွာလည္း မေနရဘူး၊ ကင္းႏို္င္သမွ် ကင္းေအာင္ေနရမယ္။
(ေရႊက်င္ သာသနာပိုင္ ေျမာင္းျမဆရာေတာ္ႀကီး)
၁။ ေတာမီးသည္ သစ္ရြက္ေျခာက္ကို ေလာင္လြယ္၏၊ သစ္ရြက္စိုကို မတတ္ႏိုင္။
၂။ မသူေတာ္မီးသည္ ေမတၱာခန္းသူကို ေလာင္လြယ္၏၊ ေမတၱာဖ်န္းသူကို မတတ္ႏိုင္။
၃။ မသူေတာ္ကိုမွီ၍ သည္းခံလွ်င္ ခႏၲီပါရမီျပည့္သည္။
၄။ ဒါနျပဳသူႏွင့္ ညႇဥ္းဆဲေသာ မသူေတာ္ကို အတူေမတၱာပို႔ရသည္။
၅။ သမုဒၵရာေရ မီးေၾကာင့္မကၽြမ္း၊ ျမင္းမိုရ္ေတာင္ ေလေၾကာင့္ မလႈပ္၊
ေက်ာက္ခဲ ေရေၾကာင့္ မေၾက၊ သူေတာ္ေကာင္း မသူေတာ္ေၾကာင့္ မတုန္လႈပ္။
(ပထမေရႊက်င္ဆရာေတာ္ႀကီး)
အၾကင္အိမ္မွာ မိန္းမမ်ားတယ္၊ ေယာက်္ားနည္းတယ္ဆိုရင္ အဲဒီအိမ္ကို သူခိုးေတြ၊ ဓားျပေတြက ႏွိပ္စက္ႏိုင္သလို
အၾကင္ပုဂၢိဳလ္ေတြမွာ ေမတၱာမမ်ားဘူးဆိုရင္ ထိုပုဂၢိဳလ္ေတြကို နတ္ဘီလူးေတြက ႏွိပ္စက္ႏိုင္တယ္။
အၾကင္အိမ္မွာ ေယာက်္ားမ်ားတယ္၊ မိန္းမနည္းတယ္ဆိုရင္ သူခိုး၊ ဓားျပေတြက ရုတ္တရက္ မတိုက္ႏိုင္၊ မခိုက္ႏိုင္ဘူး။
ထို႔အတူပဲ ေမတၱာပြားမ်ားတဲ့ အိမ္ဆိုရင္ နတ္ဘီလူးေတြက မႏွိပ္စက္ႏိုင္ဘူး။ နတ္ဘီလူးေတြက မႏွိပ္စက္ႏိုင္ဘူးဆိုရင္ နတ္ဘီလူးေတြလို တန္ခိုးႀကီးတဲ့လူသားေတြ ဒီျပင္ပုဂၢိဳလ္ေတြက ဘယ္သြားႏွိပ္စက္ႏိုင္မတုန္း၊ ဒါေၾကာင့္ ေမတၱာျခံဳရင္ လံုတယ္တဲ့။ ဘယ္အႏၲရာယ္မွ မေရာက္ဘူး၊ ဘယ္ေဘးမွ မေရာက္ဘူး။
(သေျပကန္ဆရာေတာ္ အရွင္ဝါေသ႒ာဘိဝံသ)
ျပႆနာတစံုတခု ရင္ဆိုင္ဖို႔ ၾကံဳေတြ႔လာလွ်င္ စိတ္လႈပ္ရွားလြန္းျပီး ဗ်ာမမ်ားေစရ၊ စိတ္အာရံုေတြးဆခ်က္ ေခါင္ျပီး အက်ိဳးမျပီးရာဘက္ ေခ်ာ္မသြားေစရ၊ အျမင္မွန္ေရာက္ေအာင္ ၾကည့္တတ္ရမည္။ စကားႏႈတ္ထြက္ မေကာင္းသူ၊ စိတ္ပ်က္ဖြယ္ရာေျပာတတ္သူ၊ အေရးထဲတြင္ ေျပာင္ေလွာင္ေနတတ္သူ၊ မဂၤလာမရွိေသာ နိမိတ္မေကာင္း ေျပာတတ္သူမ်ားကို ေရွာင္ရွားရမည္၊ ေရွာင္၍ ေနတတ္ရမည္။
(ေတာင္တန္းသာသနာျပဳ ဦးဥတၱမသာရ)
*ေျပာမည္ၾကံလည္း၊ သင့္စိတ္ထဲ၊ အျမဲဆင္ျခင္ပါ။
မိမိသူတပါး၊ ႏွစ္ဦးသား၊ ဘယ္သူ႔မ်ား ထိမည္လဲ။
ထိခိုက္ႏိုင္ျငား၊ အေျပာမ်ား၊ မမွားေရွာင္ၾကဥ္ပါ။
* ေျပာဆဲမွာလည္း၊ သင့္စိတ္ထဲ၊ အျမဲဆင္ျခင္ပါ။
မိမိသူတပါး၊ ႏွစ္ဦးသား၊ ဘယ္သူ႔မ်ား ထိသလဲ။
ထိခိုက္ႏိုင္ျငား၊ အေျပာမ်ား၊ မမွားေရွာင္ၾကဥ္ပါ။
* ေျပာျပီးျပန္လည္း၊ သင့္စိတ္ထဲ၊ အျမဲဆင္ျခင္ပါ။
မိမိသူတပါး၊ ႏွစ္ဦးသား၊ ဘယ္သူ႔မ်ား ထိျပီလဲ။
ထိခိုက္ႏိုင္ျငား၊ အေျပာမ်ား၊ မမွားေရွာင္ၾကဥ္ပါ။
(ခ်မ္းေျမ့ရိပ္သာ ဆရာေတာ္)
လူဆိုတာ အလုပ္ လုပ္ရတယ္၊ လူတိုင္း လူတိုင္းဟာ အလုပ္လုပ္တာခ်ည္းပါပဲ။ တို႔ဒီဘံုေလာကႀကီးက အလုပ္လုပ္ရတဲ့ ဘံုႀကီးပဲ၊ အလုပ္မလုပ္တဲ့သူဟာ ေအာက္က်ေနာက္က် ျဖစ္သြားတယ္။ မိခင္ဝမ္းကကၽြတ္လာတဲ့ ေမြးကင္းစ ကေလးသူငယ္ဟာ သူ ဝမ္းဝဖို႔အတြက္ မိခင္ႏို႔ စို႔ရတယ္။ ဒါလည္း အလုပ္ပဲေပါ့။ စို႔ယူရတဲ့ အလုပ္ေပါ့။ အူဝဲ--အူဝဲ ငိုေနရံုနဲ႔ မျပီးေသးဘူး။ စို႔ယူရတဲ့အလုပ္ကို လုပ္မွ ဝမ္းဝျပီး အဆာေျပမယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႀကီးပြားလိုသူတိုင္း ေန႔စဥ္ အလုပ္လုပ္ၾကပါ။
(အမရပူရ မဟာဂႏၶာရံု ဆရာေတာ္ အရွင္ဇနကာဘိဝံသ)
စိတ္အလိ္ုမက်သူအေပၚ၌ အျပစ္မ်ားစြာဖို႔ျပီး မုန္းစိတ္ေတြ ေမြးျမဴေနမိလွ်င္ မိမိသာလွ်င္ ဦးစြာအမွားျပဳသူ ျဖစ္၏။ အျခားသူမ်ား၏ေရွ႔တြင္ မလိုသူ၏အျပစ္ကို ထပ္ျပန္တလဲလဲ မေျပာအပ္ပါ။
(ေတာင္တန္းသာသနာျပဳ ဦးဥတၱမသာရ)
ရဟန္းဆိုတာ ဒကာ ဒကာမေတြကို ေဆးေပးရမွာ မဟုတ္ဘူး၊ ယၾတာေခ်မေပးရဘူး၊ ေဗဒင္ေဟာေပးရမွာ မဟုတ္ဘူး၊ သူတို႔ကို အသိဉာဏ္ပြားေအာင္ ေမတၱာဓာတ္လႊမ္းျခံဳျပီး တရားေဟာေပးရမွာ၊ ေမတၱာပို႔ေပးရမွာ။
ရဟန္းရဲ႔ အရွိန္အေစာ္ဟာ သီလပဲ၊ သီလမရွိတဲ့ရဟန္း အရွိန္အေစာ္ မရွိဘူး။ သမာဓိ-ပညာ ဆပ္ျပာတိုက္မွ ကိေလသာ အညစ္အေၾကး ကင္းေဝးျပီး သီလစင္ၾကယ္မယ္။ ရဟန္းဘဝဆိုတာ တေယာက္တည္း ခ်မ္းသာေအာင္ ေနရတယ္။ တေယာက္တည္း ေနရတဲ့အထဲမွာ ရဟန္းဘဝဟာ အခ်မ္းသာဆံုးပဲ။
(တိပိဋကဓရ ေယာ-ဆရာေတာ္ ဦးသိရိႏၵာဘိဝံသ)
လိမ္လည္မႈ၊ အဆန္း၊ အေပြ၊ အရႈပ္တို႔ျဖင့္ ပစၥည္းဥစၥာေဘာဂ ၾကြယ္ဝေအာင္ျပဳလုပ္၍ ဘုရားတည္ျခင္း၊ ေက်ာင္းေဆာက္ျခင္းတို႔ကို ျပဳလုပ္ကာ အသက္တရာရွည္ေအာင္ ေနသည္ထက္ တရားႏွင့္အညီ အသက္ေမြးမႈကိုျပဳ၍ တမနက္သာ အသက္ရွင္သူက လူၾကည္ညိဳ၊ နတ္ၾကည္ညိဳ၊ ထိုသူသာ ပိုအျမတ္ဆံုး ျဖစ္၏။
(လယ္ီဆရာေတာ္ႀကီး)
ေအး--ခ်မ္းသာခ်င္ရင္ မိမိကို္လည္း မခ်စ္နဲ႔၊ သူတပါးကိုလည္း မခ်စ္နဲ႔၊ ခ်စ္လွ်င္ ဒုကၡေရာက္တတ္တယ္။ ခ်စ္ျခင္းသမုဒယဟာ ဒုကၡကိုသာ အက်ိဳးေပးတယ္။
အဲ--ခ်စ္တယ္ဆိုတာ မသိလို႔ခ်စ္တာ၊ သိလွ်င္ မခ်စ္ဘူး၊ အဲဒါေၾကာင့္ မသိလို႔ လိုခ်င္၊ လိုခ်င္လို႔ စြဲလမ္း၊ စြဲလမ္းေတာ့ ျပဳလုပ္၊ ျပဳလုပ္ေတာ့ ရရွိ၊ ရရွိေတာ့ ခံရ၊ ခံၾကေပေတာ့။
(စြန္းလြန္းဆရာေတာ္ႀကီး၊ ျမင္းျခံ)
ဝတ္ခ်တာေတြ႔လို႔ ဘာလုပ္တာလဲေမးရင္ ျပန္ေျပာတတ္ရမယ္၊
တို႔က သစ္သားဆင္းတုႀကီးကို ရွိခိုးေနတာ မဟုတ္ဘူး၊ သစ္သားဆင္းတုႀကီးကို ကိုယ္စားျပဳထားတဲ့ ျမတ္စြာဘုရားကို ရွိခိုးတာ၊ အဲဒါ ေျပာျပတတ္ရမယ္၊
သစ္သားဆင္းတုကို ရွိခိုးတာ ဒါ အရုပ္ပဲ---ဘာထူးလဲ၊
အမွန္အတိုင္းေျပာရင္ ဗုဒၶဘာသာျဖစ္ျပီးေတာ့ ဘုရားကိုၾကည္ညိဳေနလို႔သာ အျမတ္တႏိုး ကိုးကြယ္ေနတာ။ အျပင္လူတေယာက္အေနနဲ႔ ေျပာမယ္ဆိုရင္ ဘာထူးျခားလဲ။ တျခားအရုပ္တခုနဲ႔ သစ္သားထုထားတာ ဟုတ္တယ္မဟုတ္လား၊ ဒါ့ေၾကာင့္ တို႔က သစ္သားရုပ္တင္ ရပ္ေနတာ မဟုတ္ဘူး၊ သစ္သားဆင္းတုေတာ္ ကိုယ္စားျပဳထားတဲ့ ျမတ္စြာဘုရားဆီကို စိတ္ကေရာက္ျပီးေတာ့ အဲဒီျမတ္စြာဘုရားကို စိတ္ကေရာက္ျပီးေတာ့ အဲဒီျမတ္စြာဘုရားကို ရွိခိုးတာ အရိုအေသေပးတာပဲ။
(အရွင္သီလာနႏၵာဘိဝံသ၊ ဓမၼာနႏၵေက်ာင္း၊ ဟတ္မြန္းေဘးျမိဳ႔ အေမရိကန္)
ဒကာ ဒကာမေတြကလည္း မိမိတို႔ ကိုးကြယ္ေနတဲ့ ရဟန္းကို ကုသိုလ္မ်ိဳးေစ့ စိုက္ပ်ိဳးရာ လယ္ေျမသဖြယ္ ႏွလံုးသြင္းျပီး လွဴဒါန္းဖို႔၊ ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ဖို႔ လိုပါတယ္၊ စိုက္ပ်ိဳးရာမွာ ေျမၾသဇာ ေကာင္းတဲ့လယ္ေျမက အေရးႀကီးပါတယ္၊ အဲဒီလိုပဲ အလွဴခံရဟန္းမွာလည္း သီလစေသာ ေျမၾသဇာေကာင္းမ်ားနဲ႔ ျပည့္စံုဖို႔လိုပါတယ္။
(မဟာစည္ဆရာေတာ္)
သုစရိုက္တရား က်င့္သူတို႔အား နကၡတ္ေကာင္း၊ မဂၤလာေကာင္း၊ အခါေကာင္း၊ ခဏေကာင္း---အားလံုးအေကာင္းခ်ည္းျဖစ္၍ မေကာင္းေသာ နကၡတ္၊ မဂၤလာ၊ အခါမရွိ၊ သူေတာ္ေကာင္းတရား က်င့္ရန္သာလိုသည္။
(သေျပကန္ဆရာေတာ္ အရွင္ဝါေသ႒ာဘိဝံသ)
* စိတ္ဆိုးတဲ့သူ၊ ေခြးနဲ႔တူ၊
ေခြးဟူတံုက၊ လွမလွ
သြားျဖဲျပ၍ ဟိန္းေတာ့သည္...
ေအး--ေဒါသဆိုတာ ကိုယ့္ကို ဦးစြာဖ်က္ဆီးျပီး သူတပါးကိုလည္း ဖ်က္ဆီးပါတယ္။
ေဒါသကို ေမတၱာက ႏိုင္ပါတယ္။ ေဒါသႀကီးသူဟာ ေမတၱာဘာဝနာ ပြားရပါတယ္။
ေမတၱာဘဝနာ မပြားရင္ ေဒါသဟာ ႀကီးသည္ထက္ ႀကီးလာပါတယ္။
(ဓမၼဒူတ အရွင္ပညာေဇာတ)
စိတ္ကို အလိုမလိုက္ရဘူး၊ ႀကီးပြားခ်င္တဲ့လူဟာ စိတ္ခိုင္တိ္ုင္း လိ္ု္က္မလုပ္ရဘူး၊ ကိုယ့္စိ္တ္ကို ကိုယ္ထိန္းသိမ္းႏို္င္ရတယ္။
ဟယ္...စိတ္ နင္ေခၚရာ ငါမလိုက္ႏိုင္ဘူး၊ နင္ခို္င္တိုင္း ငါ မလုပ္ႏိုင္ဘူး၊ နင္ထားရာ ငါ မေနႏိုင္ဘူး”
အဲဒီလို သတၱိမ်ိဳးရွိရတယ္။ ဒါမွ ႀကီးပြားတယ္၊ ခ်မ္းသာတယ္၊ စိတ္ကိုႏိုင္ ေသတိုင္ မဆင္းရဲတဲ့။
ကိစၥတခုဟာ ျပီးသြားတာေကာင္းတယ္၊ ျပီးတာခ်င္း တူရင္ ျပည့္စံုတာ ေကာင္းတယ္၊ ျပည့္စံုတာခ်င္းတူရင္ အခ်ိန္တိုတာ ေကာင္းတယ္။
(ပဲခူး ၾကခတ္ဝိုင္း ဆရေတာ္)
မေအးလွ/ နဘား စုေဆာင္းသည္
(ဂမၻီရ ၂၀၀၆-၁၁)