အပူေၾကာင႔္ၿဖစ္တတ္ေသာ က်န္းမာေရးအႏၱရာယ္မ်ား ရာသီဥတုက တၿဖည္းၿဖည္းပူၿပင္းလာပါတယ္။ ေၿခာက္ေသြ႔တဲ႔ ေႏြရာသီမွာ လူေတြကို အႏၱရာယ္ေပးႏုိင္တာက မီးေဘးအႏၱရာယ္ၿဖစ္ပါတယ္။ ဒီမီးေဘးလိုပဲ ေနာက္ထပ္လူေတြကို ဒုကၡေပးႏိုင္တဲ႔ ၿပႆနာတစ္ရပ္ရွိပါေသးတယ္။ အဲ႔ဒါက အပူရွိန္ၿပင္းထန္လြန္ကဲမႈေၾကာင္႔ ၿဖစ္ေပၚလာတဲ႔ ေဝဒနာ (Heat Injury) ၿဖစ္ပါတယ္။ Heat Injuries ပတ္ဝန္းက်င္အပူရွိန္ ၿပင္းထန္လြန္ကဲလာၿပီဆုိလွ်င္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ေဝဒနာမ်ားၿဖစ္ေပၚေလ႔ရွီပါတယ္။ အဲ႔ဒီေဝဒနာမ်ားကို အဆင္႔လိုက္ပိုင္းၿခားေဖာ္ၿပေပးခ်င္ပါတယ္။ ဒီေဝဒနာေတြအားလံုးဟာ အပူလြန္ကဲလို႔ၿဖစ္တာခ်ည္းပါပဲ။ (၁) အပူေၾကာင္႔ ေဖာေယာင္လာၿခင္း - အင္မတန္ၿပင္းထန္တဲ႔အပူခ်ိန္နဲ႔ထိေတြ႔ၿပီးရင္ လက္၊ေၿခ၊ ေၿခက်င္းဝတ္ စတာေတြ ေဖာေယာင္ၿခင္း ၿဖစ္ေပၚလာတတ္ပါတယ္။ (၂) အပူေၾကာင္႔ၾကြက္တတ္ၿခင္း- ၾကြက္တက္ၿခင္း၊ ၾကြက္သားမ်ား နာက်င္ကိုက္ခဲၿခင္း တုိ႔ၿဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ (၃)အပူေၾကာင္႔ အသက္္ရႈၿမန္ကာ သတိလစ္ၿခင္း - အပူရွိန္ၿပင္းထန္လြန္းတဲ႔အခါ အလြန္အက်ြံ႔အသက္ရႈၿပီး ေၿခဖ်ားလက္ဖ်ားေတြ ေကြးကုပ္ကပ္လာတာမ်ိဳးၿဖစ္တတ္ပါတယ္။ (၄) အပူေၾကာင္႔ မူးေဝ သတိလစ္ၿခင္း- ၾကက္သီးေမႊးညွင္းထၿခင္း၊ မူးေဝေအာ႔အန္ၿခင္းနဲ႔ သတိလစ္ၿခင္းတုိ႔ၿဖစ္ေပၚႏုိင္ပါတယ္။ (၅)ေလသင္တုန္းၿဖတ္ၿခင္း (Heat Stroke)- အပူဒဏ္ၿပင္းထန္လြန္းတာကို ခံႏုိင္ရည္အားနည္းတဲ႔ လူၾကီး၊ ကေလးငယ္ေတြမွာ ၿဖစ္တတ္ပါတယ္။ အႏၱရာယ္အၾကီးဆံုးၿဖစ္ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႔ ကို္ယ္တြင္းအပူခ်ိန္ ၃၉ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ကို ေက်ာ္လြန္သြား၇င္ ဒီအပူရွိန္ေၾကာင္႔ၿဖစ္တဲ႔ ေဝဒနာမ်ား ၿဖစ္ေပၚလာႏုိင္ပါတယ္။ လူ႔ခႏၶာကိုယ္မွာ အဓိက အပူကို ေလ်ာ႔က်ေစႏိုင္တဲ႔ ၿဖစ္စဥ္ကေတာ႔ ေခ်ြးထြက္၊ ေခ်ြးၿပန္ၿခင္းပဲ ၿဖစ္ပါတယ္။ ပတ္ဝန္းက်င္ အပူခ်ိန္ဟာ ၃၅ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္လိုေနရာမွာ ရွိေနရင္ေတာင္ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႔ အပူရွိန္ကို ေလွ်ာ႔ခ်တဲ႔ နည္းလမ္းကေခ်ြးကေန အေငြ႔ပ်ံၿပီး အေရၿပားမွတစ္ဆင္႔ အပူေလွ်ာ႔ခ်ေပးတာဟာ ၇၅% အထိရွိၿပီး Convection လို႔ေခၚတဲ႔ အပူစီးကူးနည္းနဲ႔ ေလ်ာ႔က်သြားတာက ၁၅% အထိရွိနုိင္ပါတယ္။ ဘယ္သူေတြမွာ အႏၱရာယ္ရွိသလဲ? အသက္ၾကီးတဲ႔သူေတြ၊ ကေလးငယ္ေတြနဲ႔ ေနာက္အဓိက ပါေနတာကေတာ႔ ေနပူထဲမွာ အားကစားလုပ္ရတဲ႔သူေတြၿဖစ္ပါတယ္။ က်ြန္ေတာ္တုိ႔ႏုိင္ငံမွာေတာ႔ ေနပူက်ဲတဲထဲမွာ အလုပ္လုပ္ေနရရွာတဲ႔ ပန္းရံ၊ လက္သမား တုိ႔လုိ ေအာက္ေၿခအလုပ္သမားေတြ အမ်ားအၿပားရွိေနတာေၾကာင္႔ သူတုိ႔ကိုပါ အႏၱရာယ္ရွိလာႏုိင္ေၿခရွိေသာ သူမ်ားထဲမွာ ထည္႔သြင္းသတ္မွတ္ရမွာၿဖစ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင္႔အႏၱရာယ္ရွိေနတာလဲ? လူ႔ခႏၶာကိုယ္မွာ အပူရွိန္လြန္ကဲလာလွ်င္ ေလွ်ာ႔ခ်ပစ္မယ္႔နည္းလမ္းရွီပါတယ္။ အထက္က ဆုိခဲ႔တဲ႔ ေခ်ြးၿပန္ၿပီး အေငြ႔ပ်ံေစတဲ႔နည္းလမ္းပါ။ လူ႔ခႏၶာကိုယ္ထဲကေန အပူခ်ိန္ကို ထိန္းေပးတဲ႔ Thermostat ဟာ ဦးေႏွာက္ထဲမွာ တည္ရွိပါတယ္။ ေခ်ြးၿပန္ရင္ ေရဓါတ္ပါမက ဆားဓါတ္ေတြပါ ဆံုးရံႈးသြားပါတယ္။ အဲ႔ဒီအခါမွာ လူဟာ မူးေဝတာ၊ ႏြမ္းနယ္တာေတြ ၿဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ ေအာ႔အန္ၿခင္း၊ ၾကြက္တက္ၿခင္းေတြပါ ၿဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ 38C to 40C မွာ Heat Exhaustion လို႔ေခၚတဲ႔ အပူေၾကာင္႔ မူးေဝေအာ႔အန္ ႏြမ္းနယ္ၿခင္းေတြပဲၿဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဲ႔ဒီထက္ ပိုဆိုးတာက ေလသင္ဓုန္းၿဖတ္တဲ႔အဆင္႔ Heat Stroke ပဲၿဖစ္ပါတယ္။ အဲ႔ဒီအဆင္႔မွာ ဦးေနွာက္ထဲက ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ကို ထိန္းသိမ္းေပးတဲ႔ စံနစ္က်ဆံုးသြားၿပီး လူ႔တစ္ကိုယ္လံုးမွာ ေခ်ြးမၿပန္နုိင္ေတာ႔ဘဲ သတိလစ္လဲက်သြားပါတယ္။ စမ္းၾကည္႔၇င္ တစ္ကုိယ္လံုးၿခစ္ၿခစ္ေတာက္ပူေနၿပီး ကိုယ္တြင္း အပူခ်ိန္ဟာ ၄ဝ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ထက္ၿမင္႔မားေနေလ႔ရွိပါတယ္။ လက္ဖ်ားေၿခဖ်ားေတြကို ကိုင္ၾကည္႔ရင္ ေခ်ြးလံုးဝ မပ်ံႏိုင္ေတာ႔တာမို႔ ေၿခာက္ေသြ႔ေနတတ္ပါတယ္။ လကၡဏာမ်ားနွင္႔ ၿပဳစုနည္း အပူေၾကာင္႔ ႏြမ္းနယ္ၿခင္းကေန မူးေဝေအာ႔အန္ၿခင္း၊ ၾကြက္တက္ၿခင္းေတြအထိ ဟာ အလြန္အမင္းစိုးရိမဖုိ႔မလိုေပမယ္႔ ဂရုစိုက္ရမွာေတာ႔ၿဖစ္ပါတယ္။ အဲ႔ဒီအဆင္႔မွာ အရည္မ်ားမ်ား တုိက္ေပးရပါတယ္။ အေအးမ်ားမ်ား တုိက္ေပးရပါတယ္။ ေရခ်ည္းသက္သက္ တုိက္ရံုထက္ အသင္႔ေဖာ္္စပ္ထားတဲ႔ ဓါတ္ဆားထုပ္ေတြလည္း အလြယ္တကူ ရႏိုင္တာမို႔ အဲ႔ဒါမ်ိဳးေတြကို ေဖ်ာ္ၿပီး မ်ားမ်ားၾကီးတုိက္ေပးရပါတယ္။ ပြေယာင္းေယာင္း အဝတ္အစား ေတြ၊ ေလဝင္ေလထြက္ေကာင္းမယ္႔ ခ်ည္သားေတြကို ဝတ္ဆင္ေပးသင္႔ၿပီး ေလေအးစပ္တပ္ထားတဲ႔အခန္းထဲမွာ ထားရွိေပးရမွာၿဖစ္ပါတယ္။ ေလေအးစက္မရွိလွ်င္ ပန္ကာ ကို အသံုးၿပဳႏုိင္ပါတယ္။ ေလသင္ဓုန္းၿဖတ္ၿခင္းကေတာ႔ အသက္အႏၱရာယ္အထိရွိပါတယ္။ အဆင္မသင္႔ရင္ ကိုမာ (သတိၿပန္လည္မလာေတာ႔ၿခင္း) အထိၿဖစ္သြားႏိုင္တာမို႔ အထူးဂရုစုိက္ဖုိ႔လိုအပ္ပါတယ္။ အပူေၾကာင္႔ ေလသင္ဓုန္းၿဖတ္တယ္လို႔ ယူဆရင္ ခ်က္ၿခင္း ခႏၶာကိုယ္ေပၚက တင္းၾကပ္စည္းေနွာင္ထားတဲ႔ အကၤ်ီအဝတ္အစားမ်ိဳးေတြကို ေၿဖေလ်ာ႔ေပးဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ ၿပီးရင္ နီးစပ္ရာ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းကို အၿမန္ဆံုး ပို႔ေဆာင္ေပးဖို႔အေရးၾကီးလွပါတယ္။ အရိပ္ထဲကို ခ်က္ၿခင္းသယ္ေဆာင္သြားၿပီး ေရခဲေရမဟုတ္ဘဲ ရိုးရိုးေရကို ၿဖန္းေပး၊ ေရပတ္တုိက္ေပးဖို႔လိုပါတယ္။ ေရခဲကို သံုးခ်င္ရင္ အပူဆံုးေနရာေတြၿဖစ္တဲ႔ ခ်ိဳုင္းၾကား၊ ေပါင္ၾကားတို႔မွာ ေရခဲဝတ္ထည္႔ေပးႏုိင္ပါတယ္။ ေဆးရံုမွာဆုိလွ်င္ေတာ႔ၿဖင္႔ Circulatory failure ရသြားတာမို႔ အေၾကာေဆး (Intravenous fluid) ကိုေရြးခ်ယ္လွ်င္ ေအးၿမတဲ႔ Crystalloid ကိုေရြးခ်ယ္သင္႔တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီေလသင္ဓုန္းၿဖတ္တာဟာအခ်ိန္မီကုသမႈ ခံယူလိုက္လွ်င္ တစ္နာရီ နွစ္နာရီအတြင္း ၿပန္ေကာင္းလာေပမယ္႔ ကုသမႈမခံယူမိလွ်င္ အသည္းပ်က္စီးၿခင္း၊ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးၿခင္း၊ ၾကြက္သားမ်ား ေလာင္က်ြမ္းၿခင္းကေန လံုးဝ သတိလစ္ အသက္ဆံုးရံႈးတဲ႔ အထိ ၿဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္။
↧