အမ်ဳိးသမီးမ်ားသည္ မိမိတို႕၏ အသက္အရြယ္အလိုက္ စမ္းသပ္ စစ္ေဆးသင့္သည္မ်ား ရွိေပရာ ေအာက္တြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ စစ္ေဆးမႈမ်ားကို ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအတြက္ အႏရယ္ရွိနိင္ေသာ ေရာဂါမ်ားေဘးမွ ၾကိဳတင္ကာကြယ္နိုင္ မည္ ျဖစ္သည္။
၁။ ႏွလံုးက်န္းမာေရးအတြက္ စစ္ေဆးျခင္း
ႏွလံုးေရာဂါသည္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားတြင္ အျဖစ္မ်ားေသာ ေရာဂါတမ်ဳိးျဖစ္ျပီး ရင္သားကင္ဆာနွင့္ ေသဆံုးေသာဦးေရထက္ အဆေပါင္း ေျခာက္ဆခန္႕ ပိုမ်ားပါသည္။
ႏွလံုးေသြးေၾကာေရာဂါ၏ ၈၀% သည္ က်န္းမာေရးနွင့္ ညီမွ်ေသာ အစားအေသာက္မ်ားကို စားသံုးျခင္း၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ မွန္မွန္ျပဳလုပ္ျခင္း စသည့္ လူေနမႈပံုစံေျပာင္းလဲရံုျဖင့္ ကာကြယ္နိုင္မည္ ျဖစ္သည္။
ထို႕ေၾကာင့္ ႏွလံုးေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈႏွင့္ မ်ားစြာ ဆက္စပ္ေနေသာ ေသြးထဲတြင္ရွိေသာ ကိုလက္စထေရာ ကိုစစ္ျခင္းျဖင့္ မိမိအား အက်ဳိးျဖစ္ေစမည့္ ကိုလက္စထေရာ HDL မိမိအား ဆိုးက်ဳိးကိုျဖစ္ေစနိုင္ေသာ ကိုလက္စထေရာ LDL နွင့္ ေသြးထဲတြင္ရွိေသာ အဆီပမာဏ triglycerides တို႕ကိုသိနိုင္ပါသည္ ။
အကယ္ အမ်ဳိးသမီးတေယာက္သည္ နွလံုးခုန္မမွန္ျခင္း၊ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္း ၊ အသက္ရႈက်ပ္ျခင္း မ်ားရွိပါလွ်င္ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ျပီး ႏွလံုးကို စမ္းသပ္ျခင္းျဖစ္ေသာ stress ECG ကိုလုပ္သင့္ေပသည္။ ယင္းသို႕ လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ သင့္ႏွလံုးကို ေသြးေထာက္ပံ့မႈ နည္းမနည္းကို သိရွိနိုင္ေပသည္။
ထုိ႕အတူပင္ ေသြးေပါင္ျမင့္တက္ျခင္းသည္လည္း သင့္ကို ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္ရန္ တြန္းပို႕နိုင္သည္္ ျဖစ္သျဖင့္ သင့္မိသားစု ဆရာ၀န္မွ သင့္အား ေသြးေပါင္တိုင္း မည္ျဖစ္သည္။
ေသြးခ်ဳိဆီးခ်ဳိ ျဖစ္ပြားျခင္းသည္လည္း ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္ဖို႕ အလား အလာ မ်ားစြာရွိသည္မို႕ သင့္တြင္ ေသြးခ်ဳိ ဆီးခ်ဳိရွိေသာ မိသားစုရာဇ၀င္ရွိမည္၊ သို႔မဟုတ္ သင့္ကိုယ္အေလးခ်ိန္သည္ ပံုမွန္ထက္ပိုေနမည္ဆိုပါလွ်င္ ေသြးခ်ဳိဆီးခ်ဳိရွိမရွိကိုပါ စစ္သင့္ေပသည္။
၂။ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာအတြက္ စစ္ေဆးျခင္း
အမ်ဳိးသမီးတေယာက္သည္ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေတြ႕အၾကံဳရွိျပီး သုံးနွစ္အတြင္း သို႕မဟုတ္ အသက္ ၂၁ နွစ္ျပည့္ျပီးသည့္အခ်ိန္မွ စ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကုို စစ္ေဆးသည့္ နည္းလမ္းတခုျဖစ္သည့္ pap test ကိုျပဳလုပ္သင့္ပါသည္။ pap test ဆိုသည္မွာ သားအိမ္ေခါင္းမွ ဆဲလ္အနည္းငယ္ကိုယူကာ ကင္ဆာျဖစ္ေစနုိင္ေသာ သို႕မဟုတ္ ကင္ဆာျဖစ္ေနလွ်င္ ျဖစ္ပြားတတ္ေသာ ဆဲလ္္မ်ား၏ ပံုစံ လကဏာမ်ားကုိ ရွာေဖြျခင္းျဖစ္သည္။
ထို႕ေၾကာင့္ သင့္အသက္ ၃၀ မျပည့္မွီအထိ ယင္းစမ္းသပ္ျခငး္ကို တႏွစ္တခါ ျပဳလုပ္သင့္ပါသည္။ အသက္၃၀ ျပည့္ျပီး pap test ၃ခါစလံုးတြင္ ပံုမွန္ျဖစ္ေနေသာ အမ်ဳိးသမီးတေယာက္သည္ ေနာင္ ၂နွစ္ သို႕မဟုတ္ ၃ႏွစ္ၾကာေသာ အခါမွ တခါလုပ္လွ်င္လည္း ရနိုင္ေပသည္။
သားအိမ္ေခါငး္ကင္ဆာသည္ United States တြင္ ေသဆံုးမႈမ်ားေသာ ေရာဂါျဖစ္ေသာ္လည္း pap test ကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕စစ္ျခင္းအားျဖင့္ ေရာဂါကို အေစာပိုင္းကာလတြင္ပင္ သိရွိနိုင္ေသာေၾကာင့္ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာေၾကာင့္ pap test ပံုမွန္မဟုတ္ေသာ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအတြက္ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ကိုျဖစ္ေစရာတြင္ အဓိက ျဖစ္ေသာ ဗိုင္းရပ္စ္တမ်ဳိးျဖစ္သည့္ human papiloma virus (HPV) ကို စစ္ေဆးသင့္ေပသည္။ HPV သည္ လိင္မွ တဆင့္ကူးစက္တတ္ေသာ ဗိုင္းရပ္စ္တမ်ဳိးျဖစ္ျပီး ယင္းသုိ႕စစ္ျခင္းအားျဖင့္ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာႏွင့္ ဗိုင္းရပ္စ္ ဆက္စပ္မႈမ်ား ကို သိနိုင္ေပသည္။
အမ်ဳိးသမီးတေယာက္သည္ အသက္၃၀ ႏွင့္ ေအာက္အရြယ္ျဖစ္ျပီး pap test သည္ ပံုမွန္မဟုတ္ျခင္း သို႕မဟုတ္ မေသခ်ာခဲ့လွ်င္ HPV ဗိုင္းရပ္စ္ကို စစ္ရမည္ျဖစ္ျပီး ။ အသက္၃၀ အထက္ျဖစ္ခဲ့ပါမူ pap test လုပ္စဥ္ကတည္းကပင္ HPV ဗိုင္းရပ္စ္ကို စစ္ရမည္ျဖစ္သည္။
ယခုအခါ ယင္း ဗိုငး္ရပ္စ္ အတြက္ ကာကြယ္ေဆးမ်ားေပၚေနျပီျဖစ္ျပီး အသက္ ၁၁ ႏွစ္မွ ၁၂ နွစ္ မိန္းကေလးမ်ား ကိုထိုးနိုင္သည္။ ယင္းေဆးကိုပင္ အသက္ ၁၃ နွစ္မွ ၂၆ ႏွစ္ အထိ ယခင္ကာကြယ္ေဆးထိုးမထားေသာ သူမ်ား၊ သို႕မဟုတ္ ေဆးပတ္လည္ေအာင္ မထိုးထားေသာ သူမ်ား ကို ထိုးေပးနိုင္ျပီျဖစ္သည္။ ယင္းေဆးကို ထုိုးျခင္းျဖင့္ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကို ကာကြယ္ရာတြင္ ၉၀% ထိေရာက္မည္ျဖစ္သည္။
၃ ။ရင္သားကင္ဆာအတြက္ စစ္ေဆးျခင္း
အသက္ ၄၀ ႏွင့္အထက္ အမ်ဳးိသမီးမ်ား သည္ ရင္သားကို ဓါတ္မွန္ရုိက္ျခင္းတမ်ဳိးျဖစ္ေသာ mammogram ကို တႏွစ္ သို႕မဟုတ္ ၂ႏွစ္တၾကိမ္ ျပဳလုပ္သင့္ေပသည္။ အသက္ ၅၀ ႏွင့္အထက္ အမ်ဳိး သမီးမ်ားတြင္ေတာ့ ၁ႏွစ္တၾကိမ္ ျပဳလုပ္သင့္ေပသည္။
ရင္သားကင္ဆာ ကို အဆင့္ ၁ တြင္ သိရွိနုိင္ခဲ့ပါလွ်င္ ၉၇% မွာ ကုသနိုင္ေသာ ေရာဂါျဖစ္ေသာ္လည္း mammogram ကိုျပဳလုပ္ရန္ ေႏွာင့္ေနွးမႈမ်ားေၾကာင့္ အခက္အခဲ မ်ားစြာ ရွိေနေသးေပသည္။
ထို႕အျပင္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားသည္ အသက္ ၂၀ မွ ၃၀ အတြင္း မိသားစုဆရာ၀န္ထံတြင္ ၃ နွစ္လွ်င္ တၾကိမ္ ရင္သား စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈမ်ားကို ျပဳလုပ္သင့္ျပီး ရင္သား တြင္ မသၤကာဖြယ္ အဖုအက်ိတ္မ်ား ရွိမရွိကို စစ္ေဆးသင့္ေပသည္။ အသက္ ၄၀ ေက်ာ္လွ်င္ ရင္သား စမ္းသပ္မႈကို ၁ႏွစ္လွ်င္ တၾကိမ္ ျပဳလုပ္သင့္ေပသည္။ သုိ႕မဟုတ္ မိသားစု ဆရာ၀န္ထံမွ မည္သုိ႕မည္ပံုစမ္းသပ္ရမည္ကို သင္ၾကားသင့္္ေပသည္။
၄။ အူမၾကီး ကင္ဆာအတြက္ စစ္ေဆးျခင္း
အူမၾကီးကင္ဆာသည္ အမ်ဳိး သားမ်ားတြင္ သာမက အမ်ဳိးသမီးမ်ားတြင္လည္း ျဖစ္ပြားမႈမ်ားလာေသာ ေရာဂါတမ်ဳိးျဖစ္သည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္တြင္ အူမၾကီးကင္ဆာ ျဖစ္ပြားေသာ အမ်ဳိးသမီး ၇၅၀၀၀ ေယာက္ရွိသည္ဟုဆိုသည္။
အူမၾကီးကို မွန္ေျပာင္းျဖင့္ၾကည့္ျခင္းျဖင့္ စအိုမွ စျပီး အူမၾကီးတေလွ်ာက္တြင္ ကင္ဆာျဖစ္နိုင္ေသာ လကဏာမ်ားကို ၊ အလံုး မ်ား ၊ ကို ျမင္နိုင္မည္ျဖစ္သည္။
မွန္ေျပာင္းမၾကည့္ခင္တရက္တြင္ ညႊန္ၾကားထားေသာ အစားအေသာက္မ်ားကို စားသံုးရမည္ျဖစ္ျပီး ထိုေန႕မတိုင္ခင္တညတြင္ ၀မ္းႏႈတ္ေဆး ေသာက္သံုးရမည္ျဖစ္သည္။ ထို႕အျပင္ လုိအပ္ခဲ့ပါလွ်င္ သင့္အား ၀မ္းခ်ဴပါလိမ့္မည္။
ယင္း သို႕မွန္ေျပာင္းျဖင့္ၾကည့္ရာတြင္ စမ္းသပ္ခံမည့္ လူအား ေသြးျပန္ေၾကာမွတဆင့္ သင့္စိတ္ကို ျငိမ္ေအာင္၊ သင့္၏ ၾကြက္သားမ်ား အနည္းငယ္ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းလာေအာင္ လုပ္ကာ ကင္မရာ တပ္ထားေသာ မွန္ေျပာငး္အေသးကေလးျဖင့္ သင့္စအိုေပါက္မွတဆင့္ သင္၏ အူမၾူကီး အထိ ၾကည့္မည္ျဖစ္သည္။ ထုိသုိ႕ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ အျဖစ္အမ်ားဆံုးေသာ ကင္ဆာေရာဂါကို ၾကိုတင္သိရွိနိုင္မည္ျဖစ္သည္။
အသက္၅၀ေက်ာ္လွ်င္ အူမၾကီးကင္ဆာ ျဖစ္နုိင္ေသာ အမ်ဳိးသား အမ်ဳိးသမီးတိုင္းသည္ ၁၀ နွစ္တၾကိမ္ မွန္ေျပာငး္ၾကည့္သင့္ေပသည္။ သင့္မိသားစုတြင္ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာျဖစ္ပြားသူ ရွိခဲ့ပါလွ်င္ ထုိသူေရာဂါျဖစ္ပြားမႈကို သိေသာသင့္မိသားစု၀င္၏ အသက္္ထက္ ၁၀ ႏွစ္ၾကိဳ ျပီး သင္၏ မွန္ေျပာင္း ၾကည့္မႈကို ျပဳလုပ္သင့္ေပသည္။
၅။ အေရျပား ကင္ဆာအတြက္ စစ္ေဆးျခင္း
အသက္ ၁၈ ႏွစ္ျပည့္ျပီးေသာ သူတိုင္းသည္ အေရျပားဆရာ၀န္ထံတြင္ အေရျပားစစ္ေဆးျခင္းကို ႏွစ္စဥ္ျပဳသင့္ေပသည္။ ထိုသို႕ ဆံစ မွ ေျခဖ်ားအထိ ပံုမွန္မဟုတ္ေသာ အစက္အေပ်ာက္ကေလးမ်ားကို ေလ့လာျခင္းျဖင့္ သင့္၏အေရျပားကင္ဆာ ျဖစ္ပြားမႈကို ၾကိဳတင္သိရွိနိုင္ေပလိမ့္မည္။ လစဥ္လတိုင္းတြင္လည္ း သင့္ကိုယ္တိုင္ပင္ မွန္တခ်ပ္ျဖင့္ သင္၏ ဦးေရျပားကို စစ္ေဆးသင့္ေပသည္။ ထုိ႕ေနာက္ သင့္လက္ဖ၀ါး၊ ေျခဖမိုး၊ ႏွင့္ လက္ေမာင္းေအာက္တို႕တြင္ မွည့္အသစ္မ်ား ေပၚလာမလာကို ေသခ်ာစစ္ေဆးသင့္ျပီး သံသယျဖစ္စရာ အမည္းစက္ကေလးမ်ားေပၚလာပါက မိသားစုဆရာ၀န္နွင့္ တိုင္ပင္သင့္ပါသည္။
melamoma ဟုေခၚေသာ အေရျပားကင္ဆာတမ်ဳိးသည္ အေရျပားကင္ဆာအားလံုး၏ ၄% ခန္႕သာျဖစ္ပြားေသာ္လည္း အေသအေပ်ာက္အမ်ားဆံုး အေရျပားကင္ဆာအျဖစ္ ေနရာယူထား ေလသည္။ ၂၀၀၇ တြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ melamoma ျဖစ္ေသာ လူနာအသစ္ ၆၀၀၀၀ ရွိျပီး ၈၀၀၀ ထက္မနည္း ေသဆံဳးနိုင္ေသာ ထိုေရာဂါသည္ အေစာပိုင္းကာလမ်ားတြင္ သိရွိနိုင္ပါက အသက္အႏၱရာယ္မွ ကာကြယ္နို္င္မည္ျဖစ္သည္။
ထို႕ေၾကာင့္ သင္သည္အမ်ဳိးသမီး တဦးျဖစ္ခ့ဲပါလွ်င္ အဆိုပါ စမ္းသပ္မႈ ၅ ခုကိုျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ သင့္ကံၾကမာဆုိး ကိုအတန္အသင့္ေရွာင္ရွား နိုင္မည္ျဖစ္ျပီး အကယ္၍ သင္သည္ အမ်ဳိးသားတစ္ဦးျဖစ္ကာ သင္နွင့္သက္ဆိုင္သူအား ယင္းစစ္ေဆးမႈမ်ားကို ျပဳလုပ္ေစခဲ့ပါလွ်င္ အနာဂတ္တြင္ ထိုသူမ အေပၚတြင္ သင္ျဖစ္ပြားရမည့္ စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားကို အတန္အသင့္ ေလ်ာ့ပါးေစမည္ျဖစ္သည္။
မြန္းသက္ပန္ (ေဆး-၁)
ဖတ္မိသမွ် ျပန္လည္တင္ေပးျခင္းသာျဖစ္ပါသည္။